Faalouders aan de pil: Vlaardingerbroek over verplichte anticonceptie

Falende ouders moet je kunnen verplichten tot anticonceptie, vindt hoogleraar familierecht Paul Vlaardingerbroek. Maar wanneer ben je een falende ouder? En kun je mensen zomaar het recht om een gezin te stichten ontnemen? Univers ging op bezoek bij Vlaardingerbroek en vroeg om nadere uitleg.

Heftige reacties heeft hij gehad naar aanleiding van zijn artikel in Trouw, vertelt Vlaardingerbroek. Een groot aantal mensen is het met hem eens en reageert opgelucht: eindelijk eens iemand die dit punt weer op de agenda zit. Maar de hoogleraar familierecht heeft de afgelopen week eveneens veel mailtjes gehad waarin hem de meest verschrikkelijke ziektes werden toegewenst. “Er bestaat blijkbaar geen middenweg over dit onderwerp,” zegt Vlaardingerbroek. “Het maakt veel emotie los.”

Erg is dat niet. Vlaardingerbroek wil juist dat er een breed maatschappelijk debat ontstaat over verplichte anticonceptie. En nog belangrijker: dat het onderwerp op de politieke agenda komt te staan. “Kindermishandeling is zoiets ingrijpends. Het tekent je voor de rest van je leven. Wanneer het bekend is bij instanties als Jeugdzorg dat ouders hun kinderen mishandelen, dan moet je ingrijpen en zeggen: totdat de boel weer op orde is, mogen jullie geen kinderen verwekken.”

Het debat over verplichte anticonceptie is niet nieuw. Toch lijkt de politiek er niet aan te willen. Hoe komt dit?

“Het is natuurlijk een onderwerp dat zowel ethisch als juridisch erg ingewikkeld is. Je komt niet zomaar tot een beleid. Daarnaast is het een onderwerp waar mensen erg emotioneel op reageren. Politieke partijen willen zich daar niet aan branden.”

Maar als het aan u ligt kan het onderwerp niet snel genoeg parlementair worden opgepikt?

“Inderdaad. In Nederland kunnen kinderen uit huis worden geplaatst wanneer ouders ernstig falen in de opvoeding. Vaak heeft het kind dan al veel geestelijke en lichamelijke schade opgelopen. Als je dat in de toekomst kan voorkomen, moet je dat doen.”

Kunt u een heldere beschrijving geven van de ‘falende ouder’?

“Het gaat mij om ouders die in beeld zijn bij Jeugdzorg en waarvan de kinderen al eens uit huis zijn geplaatst. Mensen waarvan het ouderlijk gezag al is ontnomen. Dat is de groep waarvan ik zeg: die moeten zich niet langer voortplanten. Het is dus een maatregel die je slechts in extreme gevallen toepast.”

Het is een beangstigend beeld: een overheid die letterlijk in andermans lichaam mag ingrijpen.

“Vooral wanneer mensen niet willen meewerken. Wat ga je dan doen? Ze onder dwang van de politie naar de arts laten brengen? Dat is een beeld waar ik evenmin vrolijk van word. Maar ik denk dat je met overtuiging een heel eind kan komen. Bijvoorbeeld door falende ouders goed in te lichten over het hoe en waarom. Dwang hoef je dan slechts in uitzonderlijke situaties toe te passen.”

En wat als ouders met verplichte anticonceptie hun gedrag verbeteren?

“Iedereen denkt bij verplichte anticonceptie meteen aan sterilisatie. Maar je kunt tegenwoordig chips onder de huid aanbrengen waardoor je voor een bepaalde periode onvruchtbaar bent. Zo kunnen falende ouders een tweede kans krijgen. Als ze hun gedrag structureel verbeteren kun je de verplichte anticonceptie stopzetten.”

Is het juridisch gezien niet een beetje krom: het recht op het krijgen van een kind opofferen voor een kind dat nog niet eens geboren is of zelfs verwekt?

“Kinderen kunnen er ook belang bij hebben om niet geboren te worden. Dat wordt vaak vergeten. In sommige gevallen weegt dat belang naar mijn mening zwaarder dan het recht van de ouders op voortplanting.”

In Trouw betreurde u het dat discussies over verplichte anticonceptie worden weggezet als Hitleriaans.

“Ja. Zo kun je die discussie nooit zuiver voeren en draai je hem meteen de nek om. Dat is jammer. Ik hoop dat het onderwerp langzaam geaccepteerd wordt. Maatschappelijk gezien zijn er veel voorstanders. Nu de politiek nog.”