Emoties bij lezing over academische vrijheid
“Welcome to this meeting, where political power meets knowledge”. Zo wordt het publiek begroet dat zich heeft verzameld in de Black Box van de Esplanade. De zaal is niet bepaald vol, maar het handjevol mensen dat aanwezig is lijkt oprecht geïnteresseerd in wat er gaat gebeuren. Er is geen angst om op de voorste rijen plaats te nemen, zoals bij colleges maar al te vaak wel zo is, nee, ditmaal wil iedereen zo dicht mogelijk bij de actie zitten.
Hans-Georg van Liempd doet de opening, een inleiding op het onderwerp: Academic Freedom. Hij spreekt over Lernfreiheit und Lehrfreiheit en zal ook de rest van de onderdelen aan elkaar praten.
Pas na zijn korte intro komen we uit bij de hoofdmaaltijd: Een monoloog neergezet door Raymi Sambo, verhalend over het leven van een fictieve professor Kanoute. Hij wordt begeleid door zang en gitaar terwijl hij ons vertelt over een professor die vastgezet wordt na valse beschuldiging. Een academicus, bedreigd omdat hij niet zegt wat er van hem wordt verwacht.
Raymi en zijn begeleiders zijn allen zwartgekleed en stelen in eerste instantie de aandacht door doodse stilte. Enkele momenten later staat hij op en de eerste regels van The Sound of Silence weerklinken terwijl hij op en neer ijsbeert. De monoloog neemt ons mee door het leven van Kanoute. Eerst zijn we toehoorders van een van de colleges van deze leraar. “Ik ga jullie een vraag voorleggen.. Een vraag die me al fascineert sinds ik me verdiep in de filosofie. De vraag waar alles om draait: Wat is… wat is een goede samenleving? Denk er maar goed over na!”
We worden deelgenoot gemaakt van zijn overpeinzingen totdat de scene verandert en we worden meegenomen naar een brief die hij ooit schreef aan een collega. De scènes vloeien soepel in elkaar over, gescheiden door de prachtige tonen van “A bridge over troubled water”. We zijn getuige van de wanhoop en angst die volgen op de arrestatie van de professor en van zijn geluk wanneer hij weer de vrijheid vindt. De scènes zijn sterk, dat blijkt zeker wanneer gesnuf uit het publiek weerklinkt. Ook op de voorste rij is Felix Kaputu, op wiens leven het verhaal is gebaseerd, duidelijk geëmotioneerd.
Uiteindelijk sterft het applaus weg dat volgt op het einde van de monoloog en wordt Felix Kaputu uitgenodigd om het woord te nemen. De monoloog is gebaseerd op zijn leven, zijn vlucht uit Congo nadat hij werd vastgezet op valse beschuldigingen. Pas na verregaande acties, gestart door bevriende academici in de VS en Japan, vanuit Amnesty International, wordt hij bevrijd en veilig het land uitgevoerd. Het land waar hij zijn familie en gezin moet achterlaten. Hem wordt gevraagd hoe het is om zijn leven zo uitgebeeld te zien. “It’s not easy to watch. It’s not easy to think about what was really happening while I was in prison. Watching it brings back all the questions about how, if and why I’m still alive. I was told, in that prison, that I was nothing. That I would die alone, in solitary confinement. ‘They used to call you professor. Forget about that. You came here to die. Consider yourself a corpse’. And I believed that. I accepted that.”
Zijn praatje komt van zijn ervaringen op zijn redding door Scholars at Risk. Sinead O’Gorman (European director van SAR) wordt uitgenodigd om te spreken voor de organisatie. Het panel wordt vervolgens compleet gemaakt door Willem van Genugten (professor of International Law) en Koen Becking (president of Tilburg University). Er wordt gesproken over het werk dat Scholars at Risk Network doet. Ze plaatsen academici die in (levens)gevaar zijn op veilige plaatsen. Ze bieden ze de optie op een veilige plek binnen universiteiten die zich hiervoor openstellen om ze ademruimte te bieden. En uiteindelijk de hoop op een terugkeer naar het eigen land.
Ook Tilburg University draagt hieraan een steentje bij, zo blijkt wanneer Willem van Genugten aan het woord komt. Meerdere mensen hebben al een veilige plaats gevonden op onze universiteit, al was de begeleiding van deze mensen tijdrovend en niet altijd even makkelijk, zo legt hij uit. De academici die geplaatst worden hebben vaak ambities, ambities die niet altijd ondersteund kunnen worden omdat deze mensen niet aan de criteria voldoen die vanuit de universiteit gesteld worden.
Het leidt tot een debat over de link tussen kwaliteit en academische vrijheid. Er is werk aan de winkel om de samenwerking zo goed mogelijk tot zijn recht te laten komen is de conclusie. Koen Becking staat open voor alle suggesties, zo wordt aangegeven. Ook in het nieuwe strategisch plan is namelijk ruimte en aandacht voor deze vraagstukken. “I think in a moral dimension one can never do enough but we also have to consider the institutional dimension here. Our focus as a university is on social responsibility. It is our intention to keep this collaboration going but all of this is, and has to be, dependent on quality expectations.”
Er komen suggesties, vanuit Willem (en het publiek) die leiden tot interessante overwegingen. Niet alleen voor de toehoorders maar ook voor Sinead O’Gorman (en diens medewerkers) die druk mee zitten te schrijven tijdens de discussie. De conclusie is voor de meesten hetzelfde. Het werk dat wordt gedaan is onmisbaar, en mag niet genegeerd worden. Toch is er veel ruimte voor verbetering. Verbetering die al in aantocht is (als we Sinead moeten geloven) en die op steun vanuit vele kanten kan rekenen.
