Boek Dutch Dance is uit

Vandaag is het boek Dutch Dance van Mark van Bergen uitgekomen. Mark beschrijft daarin de Nederlandse dance van opkomst tot succesvol exportproduct. Univers schreef hierover in het festivalnummer dat vlak voor de zomer uitkwam op haar Engelse pagina’s. Mark van Bergen wordt hierin uitgebreid geïnterviewd over zijn nieuwe boek.

Dutch dance domination
Dit jaar viert Nederland het 25-jarig bestaan van de dance. Wat ooit begon met extravagante feesten in Amsterdamse clubs, groeide uit tot een product waar de hele wereld van meegeniet. Tiësto, Armin van Buuren, Hardwell en Afrojack: stuk voor stuk draaien ze elke avond voor uitverkochte stadions. Maar hoe komt het dat juist wij Hollanders zo goed zijn met beats?

Een decennium lang werd muziek gedomineerd door depressiviteit. De jaren tachtig stonden voor Nederland in het teken van werkloosheid, new wave-acts The Cure en New Order voerden de boventoon en – zoals de vele punkers riepen – there was no future. Tot de zomer van 1988. Het was warm en jongeren verveelden zich kapot. Aan de overkant van de grote plas, in Chicago, draaiden dj’s al enkele maanden een genre dat nog niet eerder was gehoord: house. Vernoemd naar de club The Warehouse, waar het allemaal begon. Van Chicago waaide het genre over naar Londen en vanuit daar streek het in 1988 neer in Amsterdam. In de populaire club RoXY. Daar draaide resident-dj Eddy de Clerq house voor lege zalen: geen hond kwam er op af. Te hard en te agressief, vond men. Maar na een succesvol, illegaal housefeest in een oud pakhuis in diezelfde stad stroomde het publiek massaal de RoXY binnen. Nog steeds bestempelden muziekjournalisten en radiomakers house als herrie, maar binnen een paar maanden stonden de Amsterdamse – en daarna ook de andere Nederlandse – clubs vol met liefhebbers. De partydrug xtc was daarmee onlosmakelijk verbonden, evenals het uitdossen in de meest extravagante kleding.

Naakt
Jan Engelaar, beter bekend als DJ Jean, draaide vanaf 1992 in een andere succesvolle club: de Amsterdamse iT. “Als houseliefhebber moest je in de RoXY en de iT zijn. Er liepen travestieten en criminelen. Mensen waren in de meest vreemde kleding uitgedost. Bezoekers liepen er ook gewoon naakt rond. Ja, echt helemaal naakt, mannen en vrouwen. Er was niemand die daar van opkeek”, aldus Engelaar. Een nieuwe subcultuur was geboren. De house evalueerde en slokte elementen van het Belgische genre new beat op – ontstaan uit onder meer de new wave. Ook de Oosterburen werden meegezogen in de ontwikkeling van de house. Er ontstonden subgenres en binnen een paar jaar bonkten de harde dreunen van de house op de mainstreamdeur. Zo stond in 1993 het nummer Power Of American Natives van Dance 2 Trance – dat overigens Duits was – wekenlang hoog in de Nederlandse Top 40. Een van de eerste trance-acts ooit. Nu, bijna 25 jaar, later verslaan wij de Duitsers en prijken ónze dj’s bovenaan de (hit)lijsten. In oktober 2012 werd Armin van Buuren voor de vijfde keer door het Britse magazine DJ Mag uitgeroepen tot beste dj van de wereld. In 2011 kroonde hetzelfde tijdschrift Tiësto als beste dj aller tijden.

Xtc
Vrije seks, gedoogde drugs en veel rock ’n roll. Amsterdam als enige stad in de wereld waar alles kan. Het creëerde een creatief broeinest volgens Mark van Bergen, schrijver van het boek Dutch Dance, over 25 jaar dance in Nederland. Een belangrijke oorzaak in deze ontwikkeling was het politieke beleid in Nederland. In plaats van met de zwarte politieknuppel te zwaaien, werd er door de vingers gekeken. Vaak was het zelfs onduidelijk of iets verboden moest zijn. Xtc was zo nieuw dat de drug lange tijd niet als illegaal werd bestempeld. Toen het spul wel verboden werd, bleek de regel maar half van kracht. Van Bergen: “Niet wegstoppen maar controleren, een heel Hollandse eigenschap. Xtc was in Amsterdam dan ook gewoon verkrijgbaar en pillen kon je laten testen op giftige ingrediënten. Dat kon nergens anders. In andere landen werden – en worden – dat soort dingen verguisd.” Xtc was onlosmakelijk verbonden aan dance in Amsterdam. De vrije handel van het spul maakte het de ontwikkeling van de muziek des te gemakkelijk. House bleef evolueren, eurodance en gabber – een harde, agressieve vorm van house – ontstonden. Twee genres die de jaren negentig niet overleefden. “Te populair”, volgens Van Bergen. Vooral gabber was zo uitgesproken dat het werd opgepikt door de commercie. Voor men er erg in had, stuiterden de kale mannetjes met bomberjacks door het televisiebeeld tijdens reclameblokken. De harde kern liefhebbers vond dat maar niets en haakte af. De unieke dance van Armin van Buuren en Tiësto is daarentegen veel universeler volgens Van Bergen. Het is niet agressief, niet overdreven vrolijk, maar het zorgt voor een universeel gevoel van geluk. Een wereldwijd geluk. Nederland was de rest van de wereld een stap voor.

VOC-mentaliteit
Diezelfde stap maakte Nederland drie eeuwen eerder ook al. Toen voeren we met onze schepen naar alle uithoeken van de wereld om specerijen te ontdekken en slaven te verhandelen. Dankzij de Vereenigde Oost-Indische Compagnie gaven we de rest van de wereld het nakijken. Wij noemden onszelf de beste. Deze mentaliteit is in de 20e en 21e eeuw nog steeds niet veranderd. Geef ons een blok kaas en we laten het de Japanners eten. Zet een verlegen talentje achter de knoppen en we zorgen voor wereldwijde roem. Die nerd heeft in Nederland de beste leerschool, aldus Anthony Donner, hoofdredacteur van de Nederlandse tak van DJ Mag. Nergens ter wereld is het publiek zo kritisch als in de polder. Vinden we het niks, dan staan we met de armen over elkaar en lullen we met onze buurman. Dan kun je als dj wel inpakken. Haalt het publiek de armen uit de plooi om ze enthousiast de lucht in te steekt, dan heb je het gemaakt. Dan sturen boekingskantoren als Anna Agency (Hardwell, Afrojack) je de wereld over, en met een beetje creativiteit, geef je als dj zelf het laatste zetje naar wereldwijde faam.

Donner: “Als het op marketing aankomt, is Armin van Buuren het beste voorbeeld. Hij draait niet alleen op zelf georganiseerde feesten, hij heeft ook een wekelijks radioprogramma, te beluisteren via internet. Zijn A State Of Trance wordt per week meer dan 30 miljoen keer beluisterd, wereldwijd. Van Buuren vertelt daarbij over zijn muziek, zijn trance. Het gaat niet meer enkel en alleen om de muziek, Van Buuren geeft het genre een hele beleving mee.”

Wildgroei
Wereldfaam behalen is met de jaren steeds gemakkelijker geworden voor de dj’s. Technologie verandert niet alleen het leven van de gewone burgermens, die op zijn mobieltje het weer in New York bekijkt, het zorgt ook voor verandering in muziekproductie. In de jaren tachtig werd het vinyl vervangen door de cd en na de eeuwwisseling drukte de mp3 het zilveren schijfje opzij. Daarmee is ook het werk van de dj veranderd. Jan ‘DJ Jean’ Engelaar: “Vroeger zette je een nummer in elkaar en werd het verder afgemixt door een producer in de studio. Nu kan de dj dat allemaal zelf. De studionerd is uit zijn hol gekropen en treedt nu zelf op. Op iedere straathoek staat wel een jochie dat zichzelf dj noemt.” Het zorgt voor wildgroei in de dj-wereld, waardoor de concurrentie nog groter is geworden. Met enkel een dreunende beat en een mooie mix kom je er niet meer. Een eigen label en goedlopende radioshow vergroten de kans dat je de wereld over mag. Dat laatste is volgens Richard Zijlma, directeur van Amsterdam Dance Event, voor de knopjesnerd een stuk gemakkelijker dan voor de doorsnee rockband. “Een rockband sjouwt met instrumenten en bestaat uit verschillende persoonlijkheden die nogal eens kunnen botsen. Een dj is daarentegen alleen. Tiësto, Van Buuren, en Hardwell hoeven geen instrumenten en andere bandleden mee te zeulen op hun reis. Ze proppen wat cd’tjes in een tas en steken een USB-stick in hun broekzak. De apparatuur wordt ter plekke geregeld. Klaar.”

Een kwart eeuw na de eerste housefeesten in de RoXY zit Armin van Buuren in een talkshow aan de andere kant van de wereld. Zodra de oer-Hollandse, blonde jongen het programma betreedt, klinkt een muur van gejuich vanaf de tribune. De Amerikanen worden gek. Een hyper-enthousiaste presentatrice kakelt wat tegen Van Buuren over zijn lengte en dat ze zo blij is dat hij in haar programma te gast is. Het ‘interview’ duurt hooguit tien minuten, waarin de Hollander enkel zegt dat hij gelukkig getrouwd is en zijn tweede kind in augustus verwacht. Meer niet, meer is niet nodig. Zijn verschijning is al genoeg voor de knotsgekke Amerikanen om hysterisch van hun stoel te veren. Dat allemaal door onze vrije geest en ons gedoogbeleid. De house heeft zich kunnen ontwikkelen tot een van de belangrijkste exportproduct en dankzij de befaamde VOC-mentaliteit zijn de plaatjesdraaiers uit de polder verrezen tot ware wereldsterren. (tekst: Sophie Westhiner)

Het boek Dutch Dance is voor 19.95 verkrijgbaar bij de boekhandel en bij bol.com