Feyenoordpolitiek

Nee, de Nederlandse politiek verkeert niet in een crisis. Dat blijkt uit de Legitimiteitsmonitor Democratisch Bestuur, die door onderzoekers van Tilburg University is gemaakt voor het ministerie van binnenlandse zaken. Meer dan negentig procent van de Nederlanders vindt een democratisch systeem nog altijd de beste regeervorm. En qua vertrouwen in het parlement scoren we hoger dan landen als Duitsland en Frankrijk.

Op zich is dat goed nieuws. Er wordt nogal eens geschreeuwd dat de democratie op zijn tandvlees loopt. Dat blijkt dus allemaal wel mee te vallen. Voorlopig nog even geen losgeslagen dictators of volgevreten oligarchen in Nederland.

Niets aan de hand dus, zou je denken. Maar twee ontwikkelingen trokken mijn aandacht. Ten eerste is er een groeiend aantal Nederlanders dat zegt: “Politiek interesseert mij eigenlijk geen reet. Zoek het maar uit.” En tegelijkertijd is er een groeiend aantal Nederlanders dat meer inspraak in de politiek eist, bijvoorbeeld via referenda.

Dus we willen ons steeds minder verdiepen in de politiek, maar we willen er wel steeds meer invloed op hebben. Eens per vier jaar de stemwijzer invullen en blind volgen, maar wel met één been in Den Haag willen staan. Is dat niet, om het maar even genuanceerd uit te drukken, tyfusgemakzuchtig?

Natuurlijk is het met de politiek net zoals met het Nederlands Elftal: Nederland telt zeventien miljoen ministers-presidenten en bondscoaches. Maar het lijkt erop dat de gemiddelde Nederlander democratisch bestuur steeds meer als een recht en niet als een plicht is gaan zien. Wij vinden dat politici op magische wijze onze problemen een-twee-drie moeten oplossen. Hoe ze dat doen, dat interesseert ons amper. En de uitleg dat een probleemstuk ingewikkeld is en meerdere kanten heeft, daar hebben we geen boodschap aan. We eisen snelle oplossingen.

Dat verklaart een andere tendens die de Legitimiteitmonitor registreert. Het animo voor autonome “sterke leiders” neemt toe. De krachtige leider is in opkomst. Skip de uitleg, meteen door naar de actie. Geen woorden, maar daden. Feyenoordpolitiek.

Meer eisen, minder investeren: de Nederlandse kiezer is een verwend kind. Politici doen er alles aan om naar de gunst van de kiezer te hengelen, die zich vervolgens al trots op de borst klopt omdat die eens in de vier jaar gaat stemmen. Want wees eens eerlijk: hoeveel partijprogramma’s heb jij in je leven gelezen? Hoeveel ministers ken je, en hoeveel politieke debatten heb je gevolgd? Van Onno Hoes weten we exact hoe hij zijn tong de vrije loop heeft gelaten, maar wat doet Edith Schippers eigenlijk?

Geen wonder dat de Nederlander nog altijd tevreden is over de democratie. Je hebt het recht om te schreeuwen, maar niet de plicht om te luisteren.