“Europa moet verantwoordelijkheid nemen voor vluchtelingen”

Steeds vaker berichten de media over stromen vluchtelingen die Italië en Spanje willen bereiken. Neemt het vluchtelingenprobleem in omvang toe? Univers vroeg het aan Conny Rijken, universitair hoofddocent bij Intervict en gespecialiseerd in de aanpak van mensenhandel.

Meer dan 2000 vluchtelingen werden de afgelopen week uit de Middellandse Zee gevist door de Italiaanse marine. Opeen gepropt in veel te kleine bootjes probeerden ze Europa te bereiken.  Even verderop probeerden zo’n 1000 vluchtelingen de Spaanse exclave Melilla binnen te komen. Volgens de Spaanse krant El País was het de grootste bestorming ooit.

Het Italiaanse eiland Lampedusa en de Spaanse exclaves Melilla en Ceuta worden overspoeld door migranten. De afgelopen vijf maanden heeft de Italiaanse marine al 12.000 vluchtelingen uit het water gered. En Melilla zit inmiddels overvol. Er is daar slechts plaats voor 500 vluchtelingen, terwijl er al 1800 verblijven.

Waar komen al die vluchtelingen vandaan?

“Meestal uit crisisgebieden, dus momenteel vooral uit Syrië. Eerder waren dat vooral Libië en Tunesië. Daarnaast zijn er een aantal landen waar het structureel mis is en die een constante stroom van vluchtelingen leveren. Een voorbeeld daarvan is Eritrea.”

Neemt het aantal vluchtelingen toe?

“Nee, het is al jaren een enorme stroom. Na de bootramp voor Lampedusa is er wel meer aandacht gekomen voor het vluchtelingenprobleem. Dit probleem is niet nieuw. Alleen moet er eerst iets rampzaligs gebeuren voordat de media er weer aandacht aan besteden. Twee jaar terug was er bijvoorbeeld veel aandacht voor de verschrikkelijke leefomstandigheden van vluchtelingen aan de Griekse grens.”

Wat staat de vluchtelingen te wachten die Europa bereiken?

“We hebben een Europees asielsysteem maar ondertussen bepaalt ieder land zijn eigen asielprocedure. Dat wringt. We krijgen het in Europa niet voor elkaar om gezamenlijk verantwoordelijkheid te nemen. Volgens de Dublin-verordening is het land van eerste aankomst verantwoordelijk voor vluchtelingen.  Dit betekent dat vooral Italië en Spanje maar ook Griekenland met het probleem worden opgescheept. Hier in het hoge Noorden hebben we daar belang bij, omdat het ons goed uitkomt. Maar neem nou Italië: dat land heeft geen zin om alle vluchtelingen in procedure te nemen, want dan worden ze definitief hun verantwoordelijk. Overal waar een vluchteling heen gaat in Europa, zal die worden teruggestuurd naar het land van aankomst. Italië stelt het registratie-proces  vaak uit wat de vluchtelingen een mogelijkheid geeft naar een ander land door te reizen. De meesten zullen vertrekken voordat ze worden geregistreerd en gaan zo een vogelvrij bestaan tegemoet.”

Italië heeft onlangs wel om hulp gevraagd bij de andere Europese landen.

“Ja, maar dat wordt genegeerd. Andere Europese landen staan niet te springen om mee te helpen. Die vinden het wel prima zo en vinden dat ze zelf al voldoende doen. Nederland neemt immers ook 250 Syriërs op in de komende twee jaar.”

Wat moet er gebeuren om de situatie te verbeteren?

“Ik vind het beschamend dat Europa de verantwoordelijk voor het vluchtelingenprobleem niet wil delen. Het zorgt voor mensonterende omstandigheden. Ik ben voor een landelijk verdeelsysteem, waarbij heel Europa een evenwichtige bijdrage levert.”

Meer vluchtelingen: aan die boodschap zal geen landelijke politicus zijn vingers durven branden.

“Nee, daarom is dat verdeelsysteem nog altijd geen realiteit. Maar de huidige situatie is onhoudbaar. Vroeg of laat zal het toch echt moeten gebeuren. Wat mij betreft liever gisteren dan vandaag.”