Oratie: Europa nog steeds wereldmacht
Europa heeft niet veel te vrezen van landen als China, India en Brazilië. De opkomende economieën zijn nog vooral bezig hun eigen problemen op te lossen. Dat zei Paul Scheffer vrijdag in zijn oratie. Volgens Scheffer lopen deze nieuwe machten nog te ver achter op Europa om een echte bedreiging te vormen voor de macht van Europa. Dat Europa gezien wordt als ‘een museum’, met een interessant verleden maar weinig toekomst, is volgend hem onterecht.
Dat is van belang, omdat het behoud van de macht van Europa in de wereld vaak gebruikt wordt als argument voor verdergaande Europese samenwerking, en zelfs een ‘Verenigde Staten van Europa’. Maar volgens Scheffer is dat machtsmotief geen goede reden, en kan Europa het in de wereld prima af als club van losse landen.
De opkomende wereldmachten hebben wel iets bereikt, zegt Scheffer. “Vele miljoenen zijn aan de armoede ontsnapt”, zegt de hoogleraar, die de landen zelf bezocht. China mag dan de VS voorbij streven als grootste economie, ze moeten hun welvaart wel verdelen over veel meer inwoners, stelt Scheffer. De levensstandaard ligt daardoor nog altijd veel lager dan in Europa. “De mensen in deze landen zeggen zelf: ‘Verwacht van ons voorlopig geen grote rol over de grenzen.’”
Dat ‘macht’ als reden voor Europa openlijk op de voorgrond staat, is relatief nieuw. ‘Nooit meer oorlog’, dat was van oudsher de officiële reden om samen te werken, na twee verwoestende wereldoorlogen. “Dat morele motief heeft steeds meer aan zeggingskracht verloren”, zegt Scheffer. “Er is een moreel vacuüm, dat wordt ingevuld met markt en macht.” Beter zou Europa op zoek kunnen gaan naar een nieuwe morele grondslag, vindt Scheffer.
Van Europa als één federatie moet hij niet veel hebben. De VS gelden altijd als voorbeeld, maar Scheffer haalt liever de opkomende landen aan. Ook Brazilië is een federatie, maar daar leggen conflicten tussen de rijkere zuidelijke deelstaten en de armere noordelijke de politiek lam. China is een gigantisch land, dat met een streng centraal gezag bezig is om alle volken in verschillende delen van het land bij elkaar te houden. “Dat zijn relevante observaties voor Europa. Hoe kun je met 500 miljoen inwoners één gemeenschap vormen?”, vraagt Scheffer zich af.
