André Kuipers: ‘bang voor artsen’

Tefalpannen komen niet voort uit ruimtevaarttechnologie. Het is maar dat u het weet. Wat dan wel uit de ruimtevaartsector is overgewaaid? Onder meer de niervergruizer, de anti-kraslaag op brillen, technieken voor dijkbewaking en gps-navigatie. Dat vertelde astronaut André Kuipers gisteren tijdens het Science Café in de Tilburgse Schouwburg.

In de zaal zaten ongeveer 550 volwassenen, eerder op de avond had Kuipers zijn verhaal ook al aan een groep muisstil luisterende kinderen verteld tijdens het Junior Science Café.

Een belangrijke les, zowel voor de volwassenen als kinderen: in de ruimte moet je niets laten slingeren, want door het gebrek aan zwaartekracht raak je alles kwijt. Enkele dagen later vind je het dan bij het luchtrooster, maar als de inhoud van het toilet rond gaat zweven word je niet blij. Een andere les: in de ruimte word je twee tot drie centimeter langer, omdat je tussenwervelschijven niet langer in elkaar worden gedrukt. De rek op de zenuwen die dan ontstaat, zorgt wel vaak voor rugpijn bij astronauten, legt Kuipers uit.

[singlepic id=1750 w=320 h=240 float=]

Bij de lezing wordt veel gebruikt gemaakt van video en foto. Zo toont Kuipers hoe je in de ruimte sport, hoe je je wast, hoe je contact met de familie thuis legt en in wat voor pak hij in de Sojoez-raket zat.

Hoe je astronaut wordt, willen ongetwijfeld veel mensen in de zaal weten. Het antwoord van Kuipers, opgeleid als arts, is eigenlijk verrassend simpel. Hij toont een oude advertentie uit 1990. ‘Nederland zoekt drie tot vijf kandidaat-astronauten’. “Ik wilde al astronaut worden sinds ik twaalf was. Dus besloot ik te reageren, ook al had ik eigenlijk niet verwacht het te zullen worden.”

De selectie is dan ook zeer zwaar, zowel medisch als psychologisch. “Iedere astronaut is bang voor artsen, want die kunnen je afkeuren. Er zijn honderden sollicitanten, en dat stapeltje moeten ze terugbrengen tot een paar kandidaten.  Je wordt op de gekste zaken afgekeurd. Zo kreeg ik een paar maanden voordat ik de ruimte in zou gaan te horen dat ik TBC had. Gelukkig bleek het een vals positief te zijn.”

In sneltreinvaart neemt Kuipers de aanwezigen mee door de ontwikkelingen in de ruimtevaart. “De Tweede Oorlog heeft de ruimtevaart in een grote vlucht gebracht. Er werden raketten ontwikkeld om bommen op elkaar te gooien. In 1972 was de laatste bemande landing op de maan.” Tegen de kinderen: “Dus het is tijd dat een van jullie gaat.”

Met beeldmateriaal toont Kuipers hoe het verbrandingsproces van een raket eruit ziet en legt hij uit hoe een raket in een baan om de aarde komt. “Het gaat om een snelheid van acht kilometer per seconde. Vergelijk het met een steentje dat je met een boog weggooit, zo hard dat het steeds achter de horizon valt en niet op de grond komt.”Met behulp van plaatjes van een rondslingerende emmer legt Kuipers vervolgens het principe van middelpuntvliedende kracht uit. “Ook oefenen we in een simulator met de krachten op je lichaam. Terwijl er 8G op je lijf drukt moet je toch blijven werken.”

Kuipers was niet alleen in de ruimte voor onderhoud, ook fungeren de astronauten als proefkonijn. “Hoe lang en hoe hard kun je fietsen, wat voor effect heeft dat op je zuurstofverbruik en temperatuur.”

De volwassenen kunnen via Twitter (hashtag #sct) vragen aan Kuipers stellen, de kinderen konden vooraf vragen insturen, waarvan er vijf zijn geselecteerd. Die kinderen worden op het podium geroepen. Een van de betere vragen: werken je hersens anders als je in de ruimte bent, wil een elfjarige weten. “Ja, op grond gaven de tests andere resultaten dan zwevend. De zwaartekracht heeft effect op je hersens. Alles was je doet kost meer tijd, op de grond bijvoorbeeld een half uur en in de lucht twee uur.”

Zowel voor de volwassenen als kinderen heeft Kuipers dezelfde boodschap. Terwijl hij satellietfoto’s van ontbossing en lichtvervuiling laat zien, geeft hij aan zich zorgen te maken over de invloed van de mensen op de aarde. “We maken de aarde op. We moeten slimme technische dingen verzinnen om de aarde te sparen. Bijvoorbeeld geen vlees meer eten maar kweekvlees en insecten.”