In memoriam Willem Witteveen: “De geest moet waaien”

In memoriam Willem Witteveen: “De geest moet waaien”

Op het plotselinge overlijden van Willem Witteveen (Rotterdam, 1952) is overal met verdriet en afgrijzen gereageerd. “RIP Willem Witteveen… In mijn tijd was jij één van de meest inspirerende docenten van de Juridische Faculteit. En dan op zo’n manier om het leven komen ergens in Oekraïne”, schreef een oud-student op Facebook. “Mooie verhalen, slimme man”, zegt een ander. Samen met zijn vrouw Lidwien Heerkens en dochter Marit was Witteveen een van de passagiers op vlucht MH17 van Malaysia Airlines.

Beide vrouwen waren ook nauw verbonden met onze universiteit. Lidwien Heerkens was in het verleden werkzaam bij de Tilburg School of Humanities (TSH); aan dezelfde faculteit was Marit Witteveen tweedejaars studente Liberal Arts.

Naast een algemeen gewaardeerd rechtsfilosoof en politicus was Witteveen soefist. Toch een combinatie die je niet heel vaak ziet. “Het soefisme is een spirituele levenshouding die helpt om vrijer te staan tegenover je beperkingen; zij erkent de mystieke kern van alle wereldreligies”, meldt de website van de Nederlandse Soefi Beweging. Ook hier wordt Witteveen met een speciale eredienst herdacht.

Willem Witteveen was sinds 1990 als hoogleraar verbonden aan Tilburg University. Hij vervulde tal van functies: founding dean van het Liberal Arts college, vakgroepvoorzitter en lid van vele facultaire en universitaire commissies. Hij publiceerde geregeld, vooral op het raakvlak van recht, retorica en politieke theorie. Hij gaf les in retorica en gold als enthousiast en soepel debatleider.

Onafhankelijk en bevlogen
Het College van Bestuur van de universiteit laat weten: “Willem Witteveen was een academicus pur sang, solidair, een collega in de optimale betekenis van het woord.” Ook Diederik Samsom, fractievoorzitter van de Partij van de Arbeid in de Tweede Kamer, roemt hem als “een van onze vriendelijkste collega’s”. “Willem heeft een onschatbare bijdrage geleverd aan de inhoudelijke koers van de partij. We verliezen met hem een bijzonder gedreven en deskundig politicus.” In politiek Den Haag behield Witteveen zijn bevlogen en autonome houding. Eind jaren negentig schreef hij een nieuw beginselprogramma voor de PvdA, waar de partij vervolgens niet aan wilde. Zijn eigengereide stemgedrag maakte een einde aan zijn eerste termijn als senator. In januari 2013 keerde hij terug.

Als woordvoerder veiligheid en justitie constateerde Witteveen dat de balans tussen veiligheidsgevoel en wetgevingsdruk verstoord dreigde te raken. Hij was fel tegenstander van enkele trends: vergrijpen die worden afgehandeld door parketmedewerkers in plaats van de onafhankelijke rechter; gevangenen laten betalen voor hun detentie. Witteveen concludeerde: “Veiligheid komt vóór justitie en geld komt vóór recht.”

Het is cru dat een man die het recht en de rechtsstaat zo hoog in het vaandel had staan ? naar alle waarschijnlijkheid ? het slachtoffer werd van een raketaanval door zelfbenoemde Russische cowboys. Ook voor Witteveens goede vriend Folkert Jensma is dit moeilijk te bevatten. Hij schreef in NRC: “Hoe kan nou zo’n zachtaardig, intelligent, intens humaan en evenwichtig denkend iemand worden opgeblazen met een luchtdoelraket?” Het kan in onze wereld. Misschien besefte Willem Witteveen dat zelf maar al te goed.

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.