9 tot 5: een archaïsch fenomeen

Groeit Nederland toe naar een nieuwe realiteit? De vanzelfsprekendheid van vaste dagen en tijden op kantoor brokkelt af. Werknemers willen meer vrijheid om de werkweek zelf in te delen, aldus De Telegraaf.

Het strakke regime van 9 tot 5 raakt steeds verder achter in de race die ‘realiteit’ heet. Nederland, na Noorwegen en Denemarken het land met de kortste fulltime werkweek van gemiddeld 31 uur, wil door.

Luilekkerland: baden in vrijheid

Waar ons kleine land in 1950 nog “het Zuid-Korea” van Europa was, met zaterdag als verplichte werkdag goed voor een 48-urige werkweek, zijn we vandaag de dag eerder aanbeland in wat lijkt op Luilekkerland, zoals journalist Rutger Bregman eerder al schreef. Van de westerse landen zou, aldus De Telegraaf, Nederland het land zijn dat ook nog eens het dichtst in de buurt is gekomen van de voorspelling van de econoom John Maynard Keynes. Die voorspelde dat mensen in westerse landen in 2030 nog maar 15 uur per week zouden hoeven te werken. Daarover is al veel geschreven. Soms ook met de nodige teleurstelling over wat we gedaan hebben met de mogelijkheden die de welvaart met zich meebracht. De ongelijkheid is juist gegroeid en vrije tijd is schaarser geworden.

Meer vrije tijd; minder werken

Een jongens- (en meisjes)droom, zou je denken. Meer luieren, meer tijd voor hobby’s en andere leuke dingen. Als we nog aan de zijlijn van het leven staan en we onze tijd vullen met computerspelletjes, uitgaan, school en uitslapen, lijkt het vooruitzicht van het werkende leven vaak een gruwel. Al voordat we met beide voeten de arbeidsmarkt opgestapt zijn, dromen we van vrije tijd en weinig uren om dan (eindelijk) al dat zuurverdiende geld uit te kunnen geven. Minder werken zou ook nog eens de oplossing zijn, voor bijna alles. Toch gaat het werkend Nederland kennelijk niet zozeer om minder werken. Liever dan arbeidstijdverkorting vergezeld te laten gaan met loonmatiging, zoals in Nederland gangbaar is, werken Nederlanders meer uren. Onderzoek van McKinsey laat zien: Vakantiedagen inleveren of later met pensioen gaan, zijn geen favoriet. Niet minder werken, maar meer vrijheid is de wens.

Grote vragen

Het mogen gerust grote vragen heten. Van een strak arbeidsregime zijn we afgegleden (of gestegen) naar een klimaat waar we ons vragen kunnen stellen over hoe ons werkende leven er uit zou moeten zien. De dictatuur van strakke normen verliest haar grip op het arbeidzame leven. De erosie van de kritische, vragende geest, doet haar invloed gelden. Een voorzichtige (want nog goeddeels in het schemerdonker tastende) conclusie lijkt deze: 9 tot 5, het is inderdaad een archaïsch fenomeen.

De vraag is nu aan ons: Waar willen we naartoe groeien? Welke stappen zetten we? Wat wordt realiteit? Het zijn spannende tijden.