Flierefluitend Nederland wil zo min mogelijk werken
Eerder deze week schetsten we een beeld van hardwerkend Nederland met een overvolle agenda. Werknemers willen niet zozeer minder werken – ze willen alleen meer vrijheid. Zelf bepalen waar en wanneer ze werken. Hoewel we feitelijk in Luilekkerland aanbeland zijn, zouden we ons niet zo gedragen. Wonderlijk genoeg kiezen we niet voor luieren, maar voor ‘anders’ werken. Toch is het laatste woord daarmee niet gezegd. Filosoof Sebastien Valkenberg ziet het helemaal anders.
We zeiden het al: Nederland staat met zijn gemiddelde werkweek van 31 uur in de top drie van landen waar het minst gewerkt wordt. Filosoof Sebastien Valkenberg ziet dan ook een flierefluiten Nederland, schrijft hij in de nrc.next: “Fiets op een doordeweekse dag door het Amsterdamse Vondelpark en het zit bomvol recreanten die (…) wandelen, skeeleren, zonnebaden – allesbehalve werken.”
‘Anders’ werken of niet, het ontspannen leven wordt volgens Valkenberg geschetst als zaligmakend. Neem boeken als Stil de tijd (2009) van Joke Hermsen, Neem de tijd (2012) van Koen Haegens en Het Nieuwe Nietsdoen (2014) van Gerhard Hormann. Het laat zich lezen: Mens, ga toch niets doen! Al die drukte is nergens voor nodig. Laat die dure vliegreis naar hectisch Azië achterwege en ga op fietsvakantie in de polder. Lekker sloom. En geloof je nog altijd dat geld gelukkig maakt? Hemel, man, dat idee is al decennia achterhaald. Al dat harde werken gaat ten koste van het gezin en – het allerbelangrijkst (!) – het Geluk. Inderdaad, met een hoofdletter. De boodschap lijkt simpel: Verander uw leven, stap uit de rat race van het werkende leven en ga in het gras liggen. Pas op voor wespen.
Je zou het bijna gaan geloven. Maar Sebastien Valkenberg gelooft er juist helemaal niks van. De samenleving wordt volgens hem “in zulke donkere kleuren geschetst, dat je de indruk krijgt in een dystopie te zijn beland.” Terwijl Nederland volgens het laatste World Happiness Report nota bene het op drie na gelukkigste land ter wereld is. Bovendien maakt geld wel degelijk gelukkig: “Die correlatie is er tot grofweg 50.000 dollar, daarna wordt ze losser.” Ga maar eens je geluk nastreven, als je iedere dag geldzorgen hebt of helemaal geen werk. Ook ziet hij weinig heil in het haast utopisch experiment in Zweden, waar ambtenaren in plaats van acht uur nog maar zes uur per dag hoeven te werken. Volgens de psycholoog Ana Bloemraad heeft dat juist een averechts effect, omdat hetzelfde werk dan in minder uren gedaan moet worden.
Kortom: waar ‘vooral rustiger aan doen’ gepropageerd wordt, lijkt veel stress op de loer te liggen. Dat krijg je nu eenmaal van utopische verwachtingen, een fors lager inkomen en minder tijd om je werk te doen. Het werk verdwijnt immers niet vanzelf. De kaboutertjes gaan het niet voor je doen: die liggen fluitend in het park.
Het zijn verwachtingen. Glazen verwachtingen die door de stalen hamer van de realiteit geen lang leven beschoren zijn. Verwachtingen die worden gebroken. Dat gaat nooit zonder slag of stoot.
