MH17 geeft vertrouwen in politiek

De ramp met MH17 zorgde voor een spectaculaire opleving van het vertrouwen in de politiek. Dat ontdekte UvT-hoogleraar Paul Dekker in een onderzoek dat toevallig liep ten tijde van de ramp. Vóór de crash in Oekraïne had 46 procent vertrouwen in de regering, in de weken na de crash 61 procent.  Ook in de Tweede Kamer en de Europese Unie nam het vertrouwen op een vergelijkbare manier toe.

Dekker noemt die opleving ‘substantieel’, maar gaat ervan uit dat het effect ook al weer is weggeëbd. Dat de politiek het nu wél goed deed, zien de deelnemers aan het onderzoek als een uitzondering. Hun positieve stemming zal wel niet blijven, zo somberen ze zelf al. Dekker deed zijn ontdekking als onderzoeker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau. Het reguliere onderzoek naar politiek vertrouwen was net drie weken bezig toen het vliegtuig werd neergehaald. Daarna liep het nog twee weken door. Dekker besloot de data van voor en na de ramp te scheiden om het effect te zien. Vooraf werden zevenhonderd mensen geënquêteerd, achteraf driehonderd: volgens Dekker voldoende om betrouwbare uitspraken te doen.

Politici als Frans Timmermans en Mark Rutte krijgen lof om het respect dat ze betuigden aan de slachtoffers en de manier waarop ze gevoelens hebben verwoord. Vooral Frans Timmermans maakte destijds indruk met zijn speech voor de Verenigde Naties. Ook dat de politiek niet verviel in ‘gekissebis’ vonden de geïnterviewden fijn. “Nu komt steeds meer de vraag in het nieuws of ze het echt wel zo goed hebben gedaan”, zegt Dekker. “Ook de uitspraak van Timmermans over dat zuurstofmasker zal het vertrouwen geen goed hebben gedaan.” Zeker weten doet hij dat niet, want het volgende onderzoek naar vertrouwen is pas in november.

Op het vertrouwen van burgers in elkaar had de ramp geen effect. Ten onrechte, vindt Dekker. “Men gelooft er niet in, maar dat zou men wel moeten doen. We zien elkaar als vervelende egoïsten, maar de ramp heeft laten zien dat dat niet zo is. Deze ramp heeft iedereen geraakt, we hebben samen naar rituelen gezocht om daarmee om te gaan. Dat idee wil ik graag een beetje warm houden.”Een peptalk voor Nederland dus? “Ja, dat mag ook wel, toch? Sommige wetenschappers hebben de neiging te cynisch te zijn. Mensen die langs de kant stonden bij het passeren van de rouwauto’s werden als ramptoeristen weggezet. Dat is te makkelijk.”

Dekker presenteerde de resultaten vorige week tijdens de speciale collegereeks over de ramp, opgezet door Gabriel van den Brink. Ook niet-studenten zijn daar welkom. “Op de vijftig aanwezigen waren zeker 25 niet-studenten, oudere mensen bijvoorbeeld”, zegt Dekker. “Het was echt hoger onderwijs voor iedereen. Heel leuk dat dit kan.”