Van uitstel komt afstel…

Meer sporten. Minder drinken. Elk jaar trappen we erin. We maken goede voornemens die we rap weer laten varen. Aan professor Fred van Raaij (Tilburg School of Social and Behavioral Sciences) vragen we hoe dat kan.

“Mensen vinden het fijn om plannen te maken en intenties te hebben,” stelt Van Raaij. “Dat biedt houvast. En het is vooral prettig in de periode dat je je nog niet aan het voornemen hoeft te houden.” De laatste opmerking is belangrijk: de grootste trigger bij het maken van goede voornemens lijkt het woord ‘voornemen’. “Je schept een fijn vooruitzicht waarin je je kunt verkneukelen. Als het moment daar is, als je daadwerkelijk moet stoppen met roken- dan is de betovering wel verdwenen.”

Het magische jaar 2000
Van Raaij: “Zo’n jaarwisseling lijkt heel wat, maar eigenlijk is het een volstrekt willekeurig moment. Je kunt even goed zeggen: ik stop NU met roken. Maar dan is het ontdaan van romantiek en wishfull thinking.” De fictie van een ‘Nieuw Begin’ telt zwaar, wanneer het gaat om goede voornemens. Dat bleek wel rond de millenniumwissel. Fred van Raaij was in die tijd betrokken bij een groot project om mensen van het roken af te helpen. “Veel stoppers zagen een motivator, puur in de schitterende datum. Voorafgaand aan die datum stel je je veel voor bij je zogenaamde nieuwe leven.”

De realiteit is anders. Van uitstel komt maar al te vaak afstel. “Er vindt letterlijk een omslag plaats. Mensen kunnen zich niet meer uitleven in een hoopvolle verwachting, maar moeten aan de bak met een intentie die ineens behoorlijk begint te wringen.” Volhouden is niet iedereen gegeven. “Bij het project in 2000 kregen deelnemers ook concrete ondersteuning. Ze hadden een eigen coach en sloten een persoonlijk contract af. Soms waren ze verplicht tot een boete als ze afhaakten.” De conclusie: zulke maatregelen vormen een dikkere stok achter de deur dan een plannetje dat leuk lijkt maar toch nergens op gebaseerd is.

Voorpret
De economisch psycholoog van Tilburg University vergelijkt het met een andere vorm van voorpret. “De aankoop van een auto is voor veel mensen spannend. Ze verheugen zich op de realisatie van een mooi plan.” Maar ook dit valt tegen. Het nieuwe en bijzondere is er snel af. “Na het aankoopmoment schiet je toch weer in het negatieve. Opvallend: bij het afnemen van diensten duurt de napret langer. Zo is een vakantie vaak aanleiding voor mooie herinneringen. De beleving en verwerking van indrukken verloopt anders.” Misschien een idee om op vakantie te stoppen met roken?