Lekker pilsen met de bobo’s

Zoals een goed socioloog betaamd trekt de Socioloog des Vaderlands (SdV) er dikwijls op uit. Mijn favoriete uitje is het café – bijvoorbeeld hier, of hier ben ik met enige regelmaat te vinden. Theoretische aannames moeten namelijk worden afgetoetst aan de werkelijkheid. En hoe kan dat beter dan door eens lekker met de mensen in de samenleving bij te praten? Bijkomend voordeel is dat er tegelijkertijd wat bier, bitterballetjes, en gezellige borrelnootjes het spijsverteringskanaal ingejensd kunnen worden. Vorige week ging ik ook weer eens naar het café. Het VSNU-café in Dudok (DH) dit keer. Borrelnootjes werden ingewisseld voor glutenvrije crackers. Bitterballen voor vegetarische quinoa-traktaties. Pils voor wijn. En echte mensen voor professoren en vooral veel bestuursbobo’s. Onze minister Jet Bussemaker kwam zelf ook nog eventjes buurten.

Gezellig met zijn allen praten over de meest recente wetenschapsvisie van het kabinet. Wat moeten en kunnen sociale wetenschappers in de toekomst beter doen? Het antwoord was niet eenduidig. We moeten NWO vragen eisen om meer geld, riep de een. We moeten meer de verbinding zoeken met andere disciplines als geneeskunde, riep de ander. En we moeten ons weer relevant maken voor de samenleving, riep er nog een. Onze publieke relevantie is inderdaad niet een automatisch gegeven. We zijn natuurlijk niet relevant vanwege het simpele feit dat we de samenleving bestuderen. Dat is te makkelijk. We moeten daar actief werk van maken.

En laat dit nou net de portee van de wetenschapsvisie van het kabinet zijn dat helemaal stijf staat met de voor-wat-hoort-wat retoriek: De Nederlandse wetenschap doet het goed, maar de wetenschap moet wel, voor al dat (in internationaal perspectief niet al te genereus bedeelde) geld natuurlijk wel wat terug doen voor de samenleving. De legitimiteit van de wetenschap, niet alleen de sociale, staat of valt er immers mee, zo beaamde Jet zelf ook nog eensch in antwoord op een vraag van de SdV (Jawel!). De aansluiting met het bedrijfsleven moet dus weer (meer) gemaakt worden, de burger moet waar voor haar geld krijgen, en mag binnenkort zelfs meebeslissen in de naderende nationale wetenschapsagenda.

De vraag is of dit nu allemaal wel zo verschrikkelijk zo goed werkt om bijvoorbeeld het aanzien van de wetenschap weer wat te herstellen. Ruim een halve eeuw geleden merkte de Amerikaanse socioloog Robert Merton immers al op dat een te grote verbondenheid met bedrijfsleven, politiek en religie best wel eens wat negatieve sentimenten over de wetenschap zou kunnen afroepen. Het idee dat de wetenschap juist relatief autonoom en onafhankelijk van alles en iedereen zijn gang gaat werkt kennelijk nogal goed tegen de kritiek dat wetenschap ook maar een mening is. Te veel verbondenheid kan funest zijn.

Overigens stelt populisme -onderzoeker Cas Mudde dat het aanwakkeren van democratische sentimenten binnen de politieke partijen – je weet wel dat de mensen in de samenleving kunnen meebeslissen over partijpolitieke aangelegenheden als ‘de koers’ of het leiderschap – meestal leidt tot een deceptie van jewelste: Er is altijd een groot deel van de mensen hevig teleurgesteld in het proces of de uitkomst, waardoor de aangewakkerde aspiraties niet voldoende kunnen worden bevredigd. Hetzelfde kan gebeuren met het idee om burgers mee te laten beslissen: Enthousiastelingen gaan natuurlijk meedenken, en onderzoeksvragen insturen. Maar onze tijd is beperkt – zeker die van de SdV – en dus zullen er vragen onbeantwoord blijven. En of mensen blij worden van de vragen die beantwoord worden valt ook nog maar te bezien…

Ondanks deze wat kritische kanttekeningen juicht de SdV de nieuwe wetenschapsvisie alleen maar toe. In weerwil van wat sommigen denken is de Sociologie namelijk een echte wetenschap, en dat impliceert dat we graag onze theoretische ideetjes getoetst willen zien. En hoe kan dat beter dan eens lekker samen met ons kabinet te experimenteren in de sociale ruimte?

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.