Licht op duister conflict

Een veelbelovende ‘Meet The World’ gisteren in de Black Box. Vier studenten met Russisch-Oekraïense roots gaan met elkaar in gesprek over het explosieve conflict tussen beide landen. Helaas. Het debat blijft wat hangen in de beginstellingen en komt niet echt los.

Aan de hand van deze Cheat Sheet wordt de discussie voorzichtig aangeslingerd. Hoe voelt het om daadwerkelijk betrokken te zijn in het conflict? Om niet als buitenstaander naar het – al dan niet door propaganda besmette ? nieuws te kijken, maar positie te moeten kiezen? Of, zoals discussieleider Vratislav Kosovsky het uitdrukt: “As real people, with real actual issues.”

Stellingen
Vera Ande uit Sint-Petersburg studeert Liberal Arts and Sciences. “Het conflict begint in de jaren ’90, na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. In die tijd krijgt Rusland volop financiële steun vanuit Europa. De Verenigde Staten en de EU gaan heel ver om de democratie veilig te stellen. Boris Jeltsin (een ongevaarlijke dronkaard) moest per se worden herkozen. Daarom zijn de verkiezingen van 1995 gemanipuleerd. Deze corruptie, geïnitieerd door machtige democratieën, effent de weg voor Poetin. Hoe kun je vervolgens verwachten dat hij zich werkelijk wat aantrekt van het Westen? Het is daarbij nog verwonderlijk dat Poetin in het begin zo pro-Westers is en wordt gezien als een peacemaker. De draai die Poetin vanaf 2006 maakt is voor veel politicologen onverklaarbaar.”

Poetins weg van verharding leidt uiteindelijk ook tot de overval op De Krim. Vladymyr Anokhin komt uit Charkiv (Oekraïne). Hij was eind 2013 op het Maidanplein in Kiev waar de pro-Europa-protesten een grootschalig en grimmig karakter kregen. In Tilburg studeert hij aan de TIAS School for Business and Society. “Na de annexatie van De Krim geloven veel mensen in Oost-Oekraïne dat het leven onder de Russen beter is. Hun economie is sterker en ze brengen sociale voorzieningen. Uiteraard is de bevolking in dit gebied van oudsher al zeer Rusland-gezind. De verwachting was dat Poetin zich een veel groter territorium zou toe-eigenen. Dat dit uitblijft, leidt tot onduidelijkheid in de regio.”

Anton Svonkov werd geboren in Rusland, maar woonde vanaf zijn 14de in Kiev. Ook hij studeert Liberal Arts and Sciences. “De verschillen tussen ‘gewone’ Russen en Oekraïeners worden uitvergroot in de propaganda. De Russische staatstelevisie grijpt terug naar de Tweede Wereldoorlog, waarin veel Oekraïners op de hand waren van de Duitsers. Daarom zijn alle burgers nu fascisten. Maar los van de propaganda: in Oost-Oekraïne is er sprake van een regelrechte burgeroorlog. Rusland moet geen uitvluchten zoeken. Oekraïne heeft gewoon het recht om autonoom gebied te verdedigen.” Overigens is het de vraag in hoeverre de Russen geregelde troepen inzetten die worden aangestuurd vanuit Moskou. Russische militairen in het gebied worden wel holiday-goers genoemd. Dit omdat ze los van hun regiment officieus meevechten.

Evgeny Shapka heeft zowel een Russisch als een Oekraïens paspoort. Via zijn broers in Oekraïne blijft hij dagelijks op de hoogte van de omstandigheden. Hij studeert aan TIAS. Op de vraag waarom er geen referendum komt waarin de lokale bevolking zelf beslist waar ze bij wil horen, antwoordt hij: “Die keuze is voor veel mensen nog behoorlijk lastig. Russen en Oekraïners leven al drie eeuwen dwars door elkaar. Dat heeft geleid tot een zeer complexe mix. Het is heel moeilijk om duidelijke scheidslijnen te trekken. Bovendien lijden veel Oekraïners aan een lack of identity. De onafhankelijke staat Oekraïne bestaat pas sinds 1991. Deze mensen zijn door en door verrust.” Dit is bijvoorbeeld heel anders in de Baltische staten. Ook daar is de Russische invloed groot, maar omdat een land als Letland een expliciete eigen identeit heeft krijgen de Russen er nooit politieke voet aan de grond.

Kasparov
Zoals gezegd: het gesprek blijft te veel hangen in monologen. Tot een prikkelende uitwisseling van meningen en gedachten komt het niet. Maar toch: een welbestede lunch en een onderwerp dat veel meer aandacht verdient. Daarvoor is er binnenkort alle gelegenheid. Op 21 maart is Gary Kasparov de gast van het Nexus Instituut. Hij is een van de leiders van de Russische oppositie en gaat die zaterdagmiddag uitgebreid in debat met het publiek.