De sociologie van Katy Perry

Met al zijn mannelijkheid schakelde de Socioloog des Vaderlands meer dan een maand geleden in op het sportevenement van de Amerikaanse samenleving: de Super Bowl. Tussen de commercials door werd hij tijdens de spectaculaire halftime show niet zo stiekem verleid door Katy Perry. En omdat de Socioloog des Vaderlands nu eenmaal van een gezonde brok cultuur houdt en graag met beide beentjes tussen de mensen in de samenleving staat, besloot ie een ticket te kopen voor een van Katy’s optredens in de Ziggo Dome; sociale cohesie, u begrijpt dat wel. Uiteraard het goedkoopste ticket met beperkt zicht (boehoe), want ondanks de aantijgingen van HP/De Tijd, ondervindt niet elke “des Vaderlands” een gevoelige verhoging in het verloningspakket!

Eigenlijk voelt het toch als een outing – te kennen geven dat je een concert van Katy Perry hebt bijgewoond. Katy wordt er namelijk van beschuldigd dat ze de muziekindustrie kapot maakt – Linda Perry (geen familie) stelt dat haar albums “not giving substance”. In de mate dat de opdeling nog relevant is vallen de culturele bobo’s graag terug op het onderscheid tussen populaire en hoge cultuur. Kort door de bocht komt het erop neer dat hoge cultuur verwijst naar de cultuurvormen beoefend door de culturele elite, terwijl populaire cultuur iets voor de massa is. Maar om dat onderscheid verder te onderbouwen vallen de bobo’s vaak terug op een aantal sociologische verklaringen: voor hoge cultuur heb je goed ontwikkelde cognitieve vaardigheden nodig (hoge cultuur trekt vnl. hoger opgeleiden aan), ben je doorgaans ook van een hogere sociale klasse (want door participatie aan hogere cultuurvormen kan je je onderscheiden van de massa), en beschik je ook over veel geld (want cultuur kost nu eenmaal iets). Hoge cultuur hoort meerlagig en complex te zijn terwijl populaire cultuur eenvoudig en toegankelijk is.

Dan blijft natuurlijk de vraag: kan Katy haar criticasters lik op stuk geven? Een analyse op haar liedjesteksten lijkt toch wel een hoge mate van ambiguiteit aan te tonen. Neem nu bijvoorbeeld het nummer “Hot N Cold” dat begint met de fenomenale zin “You change your mind like a girl changes clothes.” De metafoor die hier gebruikt wordt is zo klaar als een klontje! Maar dan komt dat refrein en heeft ze het over “You’re in and you’re out!” Nou, probeer die gelaagdheid maar eens uit te leggen aan je kinderen! Ook een regel als “I kissed a girl and I liked it” – wel ja, je kan het hier niet noodzakelijk mee eens zijn, maar van enige complexiteit in de tekst is al helemaal geen sprake. Maar dan voegt ze er toch die “hope my boyfriend don’t mind it” aan toe. Experimenteren met nieuwe levensstijlen, me dunkt. Complexer dan dit kan het echt niet worden.

Maar tegenover de nummers die ogenschijnlijk eenvoudig lijken, staan ook pareltjes waar de meerlagigheid van afknalt van de eerste tot de laatste noot. Een goed voorbeeld is “Firework”, dat begint met de vraag “Do you ever feel like a plastic bag?” Nu heeft de Socioloog des Vaderlands een ongebreidelde sociologische verbeelding, maar hij heeft zich nog nooit als een plastieken tasje gevoeld. Ook het refrein zelf – “Baby, you’re a firework” is natuurlijk voor interpretatie vatbaar. In de Amerikaanse context, waarin de 4th of July – de nationale feestdag (waar ons Katy ook naar lijkt te verwijzen) – wordt opgeluisterd met prachtvuurwerk, ben je dan goed af als er naar je verwezen wordt als vuurwerk. Maar als je een vuurwerk bent naar Nederlandse standaarden, dan ben je verdorie gedegradeerd tot een irritante voetzoeker! Ik zeg: meerlagigheid troef! Afgaand op teksten lijkt ons Katy toch wel inspanningen te doen om de toppen van de hoge cultuur te raken!

Naast de teksten gaat het natuurlijk ook om de shows. Want hoge cultuur gaat nu eenmaal ook over opera’s waarin naast de zang ook de vertolking van belang is. De sportliefhebbers die inschakelden op de Super Bowl hebben er van kunnen meespreken: Katy spaart kosten noch moeite om een visueel spektakel neer te zetten (ja, zelfs met beperkt zicht, grmbl)! Kijk maar eens naar dat jurkje: een Mondriaan op stelten! En in de afloop van de halftime show is veel geschreven over de performance van de linkse haai, waarbij gesuggereerd werd dat de linkse haai compleet het ritme kwijt is. Niets is minder waar. Choreograaf RJ Durrell laat namelijk in de Hollywood Reporter optekenen: “The sharks were given two main objectives. One, perform Katy’s trademark moves to the “Teenage Dream” chorus, which they both did perfectly; and two, to have loads of fun, and bring to life these characters in a cartoon manner, giving them a Tweedledee/Tweedledum-type persona.” Of zoals de blog Bustle het beschrijft: “The right shark was the type-A, left-brained, perfectionist shark, and the left shark was the type-B, right-brained, goofball shark.” Ja mensen, daar had Katy ons even liggen hé! Meerlagigheid troef!

Dus dames en heren, zij die gekscherig willen schrijven over het fenomeen Katy Perry, alsof het toegankelijke popmuziek is dat op het lijf is geschreven van de gemiddelde tiener, vergis je niet! Katy Perry is een fenomeen waarbij meerlagigheid een klein maar niet onbelangrijk deel uitmaakt van haar repertoire – zowel in een aantal van de teksten als in de performance! Maar in tegenstelling tot wat bepaalde collega’s in de VS doen met Lady Gaga heeft de Socioloog des Vaderlands geen ambitie om een cursus te wijden aan de sociologie van Katy Perry om deze complexiteit verder te ontrafelen.

En als u een vrije interpretatie van Katy Perry wil horen, dan kan ik maar een advies geven: de Socioloog des Vaderlands oreert aanstaande vrijdag om 16u15 in de aula van Tilburg University. Ons aller Francine van Univers heeft tijdens de receptie een karaoke geregeld. Roarrrrr!

TR

_Advertentie.