Fons van de Vijver: “Parijs is nu eenmaal dichterbij dan Beiroet”

De bombardementen die de Fransen sinds de aanslagen in Parijs uitvoeren op de door IS bezette stad Raqqa in Syrië zijn “geweld van het laagste soort”. Dat zegt hoogleraar psychologie Fons van de Vijver. “Het is pure vergelding. Oog om oog, tand om tand. En daarmee is de actie van hetzelfde niveau als wat IS doet. Alleen is dit in ‘ons’ voordeel, waar de aanslagen in Parijs in ‘ons’ nadeel waren.”

Professor Van de Vijver heeft geen goed woord over voor de aanslagen in Parijs. Maar dat heeft hij net zomin voor de reacties daarop in het westen. “Die bombardementen op Raqqa kosten ook onschuldige mensen het leven. Hollande doet daarmee niet veel anders dan wat Assad doet met die barrel bombs op woonwijken. Nee, dat zullen mensen niet fijn vinden om te horen. Maar wie het voor elkaar krijgt afstand te nemen van alle emoties, ziet dat het gaat om structureel geweld door partijen die allebei vinden dat zij het gelijk aan hun zijde hebben.”

De moral high ground die westerse landen claimen ligt hieraan volgens Van de Vijver ten grondslag. “Het is de selectiviteit in het verhaal die het moeilijk maakt. De wederkerigheid is totaal zoek. Daarmee bedoel ik de bereidheid om vanuit het standpunt van een ander naar dingen te kijken. Maar dat doen we in de regel toch al niet. Mensen zien de ene partij als de good guys en de andere als de bad guys, terwijl dat onderscheid eigenlijk niet bestaat.”

Rouwen
Dat blijkt ook uit het feit dat talloze Nederlanders deze week hun medeleven hebben betoond aan de slachtoffers van de aanslagen in Parijs. Via de minuut stilte, via Twitter en Facebook. Heel begrijpelijk, zo stelt de Tilburgse hoogleraar. “We geven zo expressie aan onze gevoelens. En dat is nu meer dan ooit mogelijk door de techniek, doordat we Facebook en andere social media hebben.”

Maar hij snapt ook dat sommigen, en vooral mensen uit andere werelddelen, zich irriteren aan het feit dat de westerlingen massaal meevoelen met de aanslagen in Frankrijk en dat de westerse media daar enorm veel aandacht aan besteden, terwijl amper iets of iemand stil staat bij aanslagen als die in Beiroet, Bagdad of Kenia. “Daarin zit een gigantische selectiviteit. Dat zal ook altijd wel zo blijven. Parijs is nu eenmaal dichterbij dan Beiroet. Al moet ik toegeven dat de omvang van de reacties mij wel heeft verbaasd. Maar goed, mensen kunnen zo uiting geven aan hun emoties. En bij een gemiddeld persoon blijkt dat te helpen bij de verwerking. Je kunt je trouwens afvragen of zo’n collectief betoon van medeleven niet ook wordt ingegeven door angst.”

“Ook in ons land lopen buitengewoon gevaarlijke mensen rond die tot veel in staat zijn”

Oplossing
“De belangrijkste rol van de politiek is het managen van die angst. En er zijn natuurlijk politieke stromingen die baat hebben bij die angst. Maar de echte oplossing van het probleem is een andere. Ook daar ligt een rol voor de politiek, en voor de hele maatschappij. De vraag is wat een jongere ertoe brengt om IS zó aantrekkelijk te vinden dat hij zijn leven ervoor wil geven. Het gaat dan om mensen die heel erg ontspoord zijn. Alleen: zo zijn ze niet geboren, zo zijn ze gemaakt.

De daders, zo betoogt Van de Vijver, identificeren zich met een onderdrukte minderheid en staan op tegen ‘de grote vijand’. Die vijand is in dit geval de westerse samenleving. “Er is een goed vangnet nodig. Dat instellingen samenwerken en op persoonlijk niveau met mensen in gesprek gaan. Dat je mensen de mogelijkheid biedt om vrijheid te vieren. Geef iedereen voldoende kansen in plaats van in te zetten op repressie. Op kleine schaal zie je al dat dit werkt in sommige Amsterdamse wijken.”

Van de Vijver realiseert zich dat die oplossing niet werkt voor jongeren die nu al geradicaliseerd zijn. “Nee. En ook in ons land lopen buitengewoon gevaarlijke mensen rond die tot veel in staat zijn. Maar ik heb het over een oplossing voor de langere termijn. En die luidt simpelweg dat je ervoor moet zorgen dat niemand achterblijft in de maatschappij.”

_Advertentie.