Roep om soepelere bijstand steeds luider
De gemeenteraad in Eindhoven heeft een initiatiefvoorstel aangenomen waarin veranderingen in de bijstandsregeling worden voorgesteld. In plaats van straffen bij slecht gedrag, wil Eindhoven in gaan zetten op stimuleren van goed gedrag en minder regels. In Tilburg denkt de gemeenteraad ook al een tijd na over een ‘vertrouwensexperiment’, waar Tilburg University bij betrokken is. Staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid gaat met vier gemeenten, waaronder Tilburg, in gesprek over dit onderwerp.De steden Groningen, Wageningen, Utrecht en Tilburg zijn al vroeg enthousiast gebleken over een proef met minder regels. Volgens hoogleraar Ton Wilthagen, vanuit Tilburg University betrokken bij het experiment, is Eindhoven deel geworden van een grotere beweging die in het hele land aan de gang is. “Op dit moment hebben al 47 gemeenten belangstelling voor veranderingen in de bijstand. Steden kampen met een enorme omvang van hun bijstandspopulatie en het bijstandsbestand is een granieten bestand geworden,” zegt hij. “Er komen wel steeds meer mensen bij, maar er uitkomen is moeilijk.”
Op dit moment hebben mensen die bijstand ontvangen allerlei verplichtingen, bedoeld om ze zo snel mogelijk weer aan het werk te krijgen. Op de website van de Rijksoverheid staan ze opgesomd. Bijstandsgerechtigden hebben een sollicitatieplicht, moeten tegenprestaties leveren, cursussen volgen, en moeten meewerken aan een reïntegratietraject. Als ze niet meewerken, wordt hun uitkering gekort. Daarnaast is iets bijverdienen moeilijk, want het verdiende geld gaat weer van de uitkering af. Veel gemeenten stellen nu dat dit systeem niet werkt, meldt De Volkskrant. Het kost veel tijd en geld en werkt demotiverend, is de teneur. De regels, die net zijn vastgelegd in de participatiewet, moeten soepeler. In een artikel over het basisinkomen in Univers nummer 13, zei de directeur van de Maatschappelijke Ontwikkelings Maatschappij Tilburg, Ralf Embrechts: “Als je het beleid baseert op vertrouwen in plaats van wantrouwen en controle, gedragen mensen zich vanzelf anders. Zeker als het gaat om hun levensonderhoud.”
Dit ligt moeilijk in Den Haag, zegt Wilthagen. “Het is wachten op de politiek. Staatssecretaris Klijnsma zei pas nog dat ze politiek en juridisch weinig mogelijkheden ziet om experimenten met een soepelere bijstandsregeling mogelijk te maken.” De juridische kant van dit verhaal roept veel vragen op en daarom zijn hoogleraar Ruud Muffels en docent Robbert Coenmans bezig met het ontwikkelen van een Law Clinic, waar studenten onderzoek kunnen doen naar de juridische implicaties van het veranderen van de regels rondom bijstand.
Daarnaast willen universiteiten in het hele land samen optrekken om te onderzoeken wat een systeem met minder eisen oplevert. Wilthagen: “Worden mensen actiever als ze zelf mogen bepalen hoe ze hun dag invullen, staan ze eerder op eigen benen, worden ze gezonder? Universiteiten willen hun onderzoek hiernaar op elkaar afstemmen, zodat ze resultaten uit verschillende steden met elkaar kunnen vergelijken.”
Advertentie.
