Klimaatvluchteling wordt juridisch niet erkend

Het aantal klimaatvluchtelingen groeit, maar juridisch kan deze groep op weinig steun rekenen. Een groot probleem, constateert de Tilburgse promovenda Mariya Gromilova.

Het veranderende klimaat zorgt er steeds vaker voor dat mensen noodgedwongen hun leefgebied ontvluchten. In 2050 zal het aantal klimaatvluchtelingen tussen de 50 en 350 miljoen mensen bedragen, volgens een rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, luidde in september de noodklok. Hij waarschuwde voor de naderende stroom klimaatvluchtelingen, die de huidige vluchtelingencrisis qua aantallen ruimschoots zal overtreffen.

Toekomstmuziek
De Europese lidstaten zijn niet voorbereid op deze stroom. Een juridisch raamwerk voor klimaatvluchtelingen ontbreekt, constateert juriste Mariya Gromilova in haar proefschrift. Er bestaat nog geen rechtskundige definitie voor de groep. Ook bestaan er internationaal nog geen juridische instrumenten waarmee de klimaatvluchteling beschermd kan worden. Daar moet snel verandering in komen, vindt Gromilova. Vooralsnog zit er weinig schot in de zaak.

“De politiek staat niet te springen om dit probleem aan te pakken,” legt de promovenda uit. “Omdat de huidige vluchtelingencrisis al voor zoveel problemen zorgt, zijn politici huiverig om klimaatvluchtelingen als onderwerp aan te snijden.” Het probleem wordt door veel beleidsmakers bovendien als toekomstmuziek gezien. “De urgentie wordt niet gevoeld.”

Snel meer onderzoek
Tegelijkertijd is het lastig om een efficiënt juridisch raamwerk op te tuigen, omdat veel empirische gegevens nog ontbreken. Gromilova: “Die voorspelling van tussen de 50 en 350 miljoen mensen laat al zien dat het nog een beetje koffiedik kijken is.”

Onderzoek naar klimaatvluchtelingen staat nog in de kinderschoenen en over de interpretatie van data wordt nog veel gediscussieerd. “We weten dat de klimaatveranderingen een grote migratiestroom teweeg gaan brengen. Maar hoe groot die stroom precies is, en welke factoren hierbij een rol spelen, daar moet snel meer onderzoek naar worden gedaan.”

Klimaattop
Toch is er een lichtpuntje. Het Cancun Agreement, gesloten tijdens de United Nations Climate Change Conference van 2010, legt voor het eerst een link tussen mensenrechten en klimaatwetten. Gromilova: “Deze overeenkomst is een eerste steen in een degelijk juridisch bouwwerk voor klimaatvluchtelingen.” Een succesvolle uitwerking ervan is vooral een taak voor internationale instituties zoals de Human Rights Committee (CCPR) en de Committee on Economic, Social and Cultural Rights (CESCR), meent de promovenda.

“Landen zullen zelf niet snel het initiatief nemen omdat het onderwerp politiek gevoelig ligt.” Wat dat betreft verwacht Gromilova weinig van de klimaattop in Parijs. “Het onderwerp wordt daar zoveel mogelijk in de schaduw gehouden.”

Het proefschrift van Mariya Gromilova is getiteld: “Climate-Induced Population Movement: The Issue of Legal Conceptualisation. Gromilova promoveert op donderdag 17 december in de aula van Tilburg University.

_Advertentie.