Nederland als veilige, kalmerende haven

Met zijn vrouw, twee dochtertjes en een stapel boeken vluchtte de Syrische chirurg Hadidi eind vorig jaar naar Nederland. De reis was een constant gevecht tegen de dood. Pas in Nederland voelde Hadidi zich veilig. “Ik voelde me als kokend water. Toen ik hier aankwam, werd het vuurtje uitgezet en kalmeerde ik.”

Hadidi (50) maakte in Homs lange dagen als chirurg en voerde vaak wel vijf operaties per dag uit. Hij is gespecialiseerd in oncologische en plastische chirurgie. Zijn vrouw is als microbioloog ook hoogopgeleid. Kennis is voor Hadidi, die vijf talen spreekt, zeer belangrijk. Hij leest daarom veel boeken. “Lezen staat gelijk aan leven”, vertelt hij.

‘Ga terug’
Europa was geen onbekend terrein voor de Syrische chirurg. Hij gaf vorig jaar zes maanden les op een universiteit in Denemarken. Zijn vrouw, geboren in Libië, woonde met zijn dochtertjes – nu 16 maanden en 3 jaar oud – in Syrië. Hadidi wilde hen laten overkomen, maar zijn dochtertjes hadden geen juiste papieren voor een Schengenvisum. “Ga terug, ga via de zee en als jullie het overleven dan accepteren we jullie,” was de boodschap van de Deense autoriteiten.

“Op een gammel stuk rubber, met zijn gezin en een stapel boeken, dreef Hadidi twee dagen op zee”

Na lang overleg met zijn vrouw besloot hij om het advies inderdaad op te volgen. Een toekomst voor zijn dochtertjes was wat telde. Hij wilde echter niet naar Denemarken, maar naar Nederland. Hadidi was 38 jaar bevriend met pater-jezuïet Frans van der Lugt, die jarenlang werkte in Homs voor welzijnswerk. In april 2014 werd hun vriendschap abrupt verbroken, toen Van der Lugt werd doodgeschoten. Hadidi had een goede band met de pater opgebouwd en was onder de indruk van wat hij als Nederlandse eigenschappen zag: begripvol, kalm en liefdevol. Nederland werd zijn bestemming.

Op een landkaart toont Hadidi de route die het gezin aflegde. Niet via Turkije; die weg kent te veel lastige grensovergangen. Ze wilden vanuit Libië naar Italië. Het voorbereiden van die vlucht nam een vol jaar in beslag. Het gezin verhuisde naar Tripoli waar zij vier maanden woonden. Na veel telefoontjes, geregel en gedoe en het betalen van 6000 euro aan de smokkelaars, wachtten zij het juiste moment af voor de zeereis naar Sicilië.

Op een gammel stuk rubber, met zijn vrouw en dochters, een stapel boeken, en zestig anderen dreef Hadidi twee dagen op een wilde Middellandse Zee. Van de opvarenden werden er 50 ziek. De man die gewend is mensenlevens te redden, kon op dat moment enkel toekijken. Opstaan – zelfs bewegen – mocht niet want dan kon het bootje kapseizen. Mensen deden hun behoefte op hun zitplaats. Velen moesten overgeven en raakten urenlang buiten bewustzijn. “Het was een marteling, ik kan niet beschrijven hoe het voelde”, vertelt Hadidi.

“Als je moe bent en thuis kunt werken, ben je ieder geval wel thuis”

Blijven vechten
Na twee dagen op zee werd het bootje aangetroffen door een schip dat hen naar Sicilië bracht. Of de oversteek op zee het gevaarlijkste moment was van de vlucht? “In Libië en Syrië was het onveilig, de zee was levensgevaarlijk, maar ook aan land wisten we niet wat we konden verwachten. Je vecht tegen de dood. Als je het overleeft, moet je vervolgens weer strijden voor je leven en zo gaat het door.”

De autoriteiten in Italië geloofde Hadidi zijn verhaal niet. “Ze vroegen: hoe kan iemand met een bril nou een chirurg zijn?”, vertelt hij. Uiteindelijk mocht hij gaan en vervolgde hij zijn tocht naar Noordwest-Europa. In Duitsland werd het gezin acht uur vastgehouden. “Ze wilden ons daar graag houden. Urenlang probeerden ze ons te overtuigen, maar wij hielden vol: wij gaan naar Nederland.”

Thuis
Negen weken geleden lukte het: het gezin bereikte Ter Apel. “Wij hebben veel meegemaakt, maar zodra we hier aankwamen, werden we rustig. Ik voelde me als kokend water. In Nederland werd het vuurtje uitgezet en kalmeerde ik.” Na de aankomst in Groningen verhuisde het gezin in drie weken tijd zes keer. “Ik was moe, maar het was beter dan de rest van de tocht. Het is net als werken. Als je moe bent en thuis kunt werken, ben je ieder geval wel thuis.”

Het gezin woont sinds zes weken in Tilburg. Nederland is zoals Hadidi had verwacht. “Nederlanders zijn aardig en maken veel grapjes. Er zit een glimlach in jullie hart”, vertelt hij. Samen met zijn vrouw is hij bezig om Nederlands te leren. “De taal is belangrijk omdat wij goed willen communiceren met Nederlanders, zodat we weten hoe jullie denken, leven en grapjes maken.”

Hadidi begrijpt dat er in Nederland protesten zijn tegen de opvang van vluchtelingen. “Haat zit niet in de Nederlandse mentaliteit; het komt door angst voor het onbekende. En angst dat het mooie, kalme Nederland verandert. Mensen kennen mij niet, maar als ik ze later ooit in een ziekenhuis moet opereren, dan zullen ze mij wel accepteren.”

Dankbaar
“Wij hebben eten en een plek om te wonen, daar zijn wij zeer dankbaar voor”, vertelt hij. Het nieuwe leven van het gezin is echter verre van wat zij gewend zijn. Lange werkdagen zijn voorlopig verleden tijd. “Een Syrisch gezegd luidt: Als je iemand wil straffen, zorg dan dat hij niets te doen heeft”, vertelt Hadidi. “Wij hebben hier niets te doen, we hebben heel veel tijd. We moeten wachten en begrijpen dat alles in stappen gebeurt. Het wachten is moeilijk, vooral als je een werker, lezer en denker bent. We klagen niet, maar het is zwaar.”

“De meeste Syriërs zijn gewend aan een eigen huis en geld”

In de media zijn de afgelopen maanden berichten verschenen van vluchtelingen die klagen over de opvang in Nederland. Hadidi: “De meeste Syriërs zijn gewend aan een eigen huis en geld. Nu zijn zij hun onafhankelijkheid kwijt. Dat legt veel druk op ze waar ze niet goed mee kunnen omgaan. Ze willen bijvoorbeeld niet elke dag brood met jam eten. Of ze willen roken, maar hebben geen geld. Een aantal van hen wordt snel boos, door de frustratie en verveling. In Syrië zijn grote problemen door de oorlog. In landen als Griekenland en Macedonië moeten vluchtelingen in tenten slapen en krijgen ze voedsel uit blik. Vergeleken met die situaties hebben wij het in Nederland erg goed.”

_Advertentie.