Racistische karikaturen in de Efteling? Normaal dat erover gepraat wordt

De Eftelingattracties Monsieur Cannibale en Carnaval Festival zijn racistisch en moeten worden aangepast, vindt de actiegroep Stop Oppressive Stereotypes. Na kritiek op zwarte piet, de negerzoen en jodenkoeken vinden veel mensen dat de actiegroep te ver gaat. TiU-socioloog Peter Achterberg relativeert de ophef: “Deze discussies horen erbij.”

Achterberg kan wel lachen om de maatschappelijke ophef. “Constant denk je dat je het hebt gehad. En dan krijg je er weer iets overheen, waar iedereen zich weer druk over kan maken.” Achterberg vindt dat mensen zich aan beide kanten te snel op hun teentjes laten trappen, maar begrijpt wel dat er ophef ontstaat. “Er is een groep die iets als racistisch opvat en een andere groep die denkt wat krijgen we godverdomme nou.”

Zo werkt dat in een samenleving, zegt Achterberg. “Er is altijd een dominante groep mensen die iets vanzelfsprekend vindt en zegt: zo doen we dat gewoon. Daar wordt niet bewust meer over nagedacht. Net zoals je mensen in de jaren vijftig nog hoorde praten over roetmoppen en nikkertjes.”

Achterberg legt uit hoe zo’n maatschappelijk proces verloopt. “Er ontstaat bewustwording, er wordt over gepraat, er ontstaan conflicten.” De marginale groep pikt het niet meer en trekt ten strijde. “Dat is normaal en moet kunnen”, zegt Achterberg. “Zo ging dat ook met vrouwen.” Pas in de jaren 70, 80 kregen zij een prominentere rol in de samenleving. “Wat nu speelt is niet heel anders. Misschien is de groep wat kleiner. Maar je weet niet wie ze representeren. Er is waarschijnlijk een grote groep mensen die zich achter dit protest kan scharen.”

“Mensen denken: nu mogen we ook niet meer naar de Efteling”

Dat de maatschappelijke positie van vrouwen is verbeterd en bijvoorbeeld slavernij is afgeschaft, vinden we collectief een groot goed. Gaan dit soort beladen discussies altijd van slecht naar beter, ook bij karikaturen in een attractiepark? Dat zal Achterberg zeker niet beweren: “Als socioloog denk ik niet dat iets goed of slecht is. Natuurlijk, voor sommige mensen wordt het slechter, voor anderen beter. Je kan zeggen dat deze attracties een slechte situatie zijn voor iedereen die zich beledigd voelt door karikaturale tekeningen van inboorlingen. Anderen vinden het misschien lekker exotisch of grappig voor kinderen.”

Er is geen goed of slecht, hooguit verandering. Verandert er niets, zegt Achterberg, dan voelt de actievoerende groep zich bekocht. Verandert er wél iets, dan de groep die dominant was. “Die denkt dan: nu mogen we ook niet meer naar de Efteling.” Zo gaat dat in een democratische samenleving: “Je kan wel doen alsof er een dominante groep is die het voor het zeggen heeft, maar ook kleine groepen moeten van zich laten horen.”

_Advertentie.