Turkije een democratie? Op papier nog wel

Er wordt gesproken over het einde van de democratie in Turkije. De westerse wereld wijst met de vinger naar Erdogan. Om wat duiding in de discussie te brengen, heeft arabist Jan Jaap de Ruiter van Tilburg University een opiniestuk geschreven voor nrc.next.

De Ruiter begint zijn opiniestuk door op Erdogan in te hakken. Hij mag dan wel democratisch gekozen zijn, maar zijn democratische praktijk is ver te zoeken. De Ruiter vindt zelfs dat de mensenrechten vertrapt worden door Erdogan, en de democratie wordt door de president uitgehold. Tegen Univers zegt De Ruiter: “Turkije is natuurlijk een democratie, maar eigenlijk is het een dictatuur. Daarin is het vergelijkbaar met Iran. Toch zie ik Turkije nog niet snel zo eindigen als Iran. Er zijn toch teveel krachten die zich tegen Erdogan verzetten, om dat mogelijk te maken.”

Paradox

De Ruiter spreekt van een paradox van de democratische reflex. Zolang Erdogan niet de grens overgaat van democratie naar autocratie (of dictatuur), kunnen wij als democraten Erdogan niet laten vallen. Wij kunnen, aldus De Ruiter, als democraten zijnde nu eenmaal niets anders dan andere democraten steunen. “Pas als Erdogan de democratie genoeg heeft uitgehold kunnen de westerse landen ingrijpen”, zegt hij tegen Univers.

In het opiniestuk snijdt De Ruiter ook de relatie tussen islam en democratie aan. Daarin neemt De Ruiter een fel standpunt. Volgens hem kunnen de islam en democratie niet samengaan. Daar tegenover stelt De Ruiter wel dat moslims en democratie samen kunnen gaan. Als voorbeeld neemt hij Tunesië, waar de democratie volgens hem goed op stoom komt. Toelichtend tegen Univers: “De islamitische Renaissancepartij in Tunesië is ook een islamitische partij, maar zij hanteren de regels van de democratie wel. Zij zijn een soort islamitische CDA.”

Teloorgang van de democratie

Erdogan daarentegen is klaar om de democratie weg te wuiven in zijn land. De Ruiter vertelt dat Erdogan ooit gezegd heeft dat het de kunst is om een democratie op tijd te verlaten om over te gaan naar een theocratie. En daarmee komt De Ruiter tot zijn punt: de teloorgang van de democratie in Turkijke ligt volgens hem namelijk aan de politieke islam.

Democratie ligt onder vuur

Volgens De Ruiter passen de gebeurtenissen in Turkije in een wereldwijde beweging tegen democratie. Europa polariseert en kent een toegenomen populariteit voor populistische partijen die moslims het land uit willen gooien, in Amerika staan liegende kandidaten tegenover elkaar. Vooral de botte ondemocratische uitspraken van Trump laten De Ruiter geloven dat de democratie niet alleen onder vuur ligt van de politieke islam.

De Ruiter concludeert zijn stuk met dat hij vurig blijft geloven in de combinatie moslims en democratie, en de democratie zelf.

Beeld: Wikipedia, Selahattin Sönmez

_Advertentie.