“We hebben een nieuw verhaal nodig”

Filosoof Evert Jan Ouweneel deed vandaag de Tilburgse campus aan om studenten van de HOVO (Hoger Onderwijs voor Ouderen) de hele dag te laten nadenken over de onzekere toekomst.

Dat zelfs Omroep Brabant uitrukte om Evert Jan Ouweneel op de campus van Tilburg University te filmen, zegt wel iets over z’n charisma. Hij is dan ook de zoon van Willem Ouweneel (1944), een evangelische bioloog-theoloog en eveneens een begenadigd spreker. Evert Jan is een meester in het geven van krachtige metaforen ter ondersteuning van zijn grote boodschap, die luidt dat de traditionele wereldorde gestaag afbrokkelt.

Autoritaire politiek

Die ontwikkeling maakt dat burgers en landen verkrampen en terugvallen op nationalistische reflexen. Zo verwijst hij naar China en het Rusland van Poetin, dat voor nog meer onrust gaat zorgen zodra de gasvoorraad opraakt: “Zonder gas is Rusland als Dubai zonder vliegveld.” De autoritaire politiek van Rusland en China is helaas niet het enige gevaar dat het westen bedreigt. Ouweneel noemt ook de cybercriminaliteit, migratiestromen, financiële onzekerheid, toenemende ongelijkheid, oorlogen en de opwarming van de aarde. De opwarming gaat misschien langzaam, maar er komt een kantelmoment waarop landen overstromen: “Zoals een gletsjer niet langzaam smelt, maar in een klap naar beneden komt.”

Herbronnen

Wie deze feiten onder ogen wil komen zonder meteen depressief te worden, die heeft een groot verhaal nodig, zegt Ouweneel. “Al die negatieve berichten op je smartphone geven je de indruk dat je overal op moet reageren en dat maakt je algauw mismoedig. Voorheen had men een duidelijk collectief perspectief dat hoop bood en richting gaf: dit pakken we aan en dat andere laten we voor wat het is en hebben we te accepteren.” Ideologieën als communisme, socialisme en christendom boden zo’n verhaal, en Ouweneel denkt dat we moeten ‘herbronnen’ en zoeken naar elementen in de traditie die bruikbaar zijn om tot een toekomstperspectief te komen.

Niet sturen maar inspireren

Voorop staat echter dat zo’n nieuw verhaal niet van bovenaf wordt opgelegd. “Zoiets moet ook ontstaan bij mensen zelf.” Ouweneel probeert dan ook zo min mogelijk te sturen en vooral inspiratie te bieden. Maar is de toekomst niet vooral aan de jeugd en kan hij niet beter bij de nieuwe studenten beginnen in plaats van bij de Hovo’s? Nee hoor, zegt Ouweneel, want iedereen is hierbij nodig: “We zoeken juist een collectief perspectief, dat oud en jong en rijk en arm niet tegen elkaar opzet, maar verbindt.”

Boodschap voor de universiteit

Ouweneel heeft ook een boodschap voor de universiteit. “Veel onderzoek en onderwijs is specialistisch van aard, terwijl we nu juist moeten nadenken op universeel, planetair niveau.”

_Advertentie.