Overname Monsanto gevaar voor de economie

De overname van zaadkoning Monsanto door het Duitse chemieconcern Bayer zou een ramp zijn voor de economie, schrijven TiU-studenten Rick Hiensch en Tom Bosse.

Het Duitse chemieconcern Bayer schokt de wereld met de meest besproken overname van de eeuw. Bayer wil het omstreden Amerikaanse zaadveredelaarsbedrijf Monsanto overnemen voor 59 miljard euro (NOS, 2016). Hierdoor zal het verantwoordelijk zijn voor één derde van de wereldmarkt op het gebied van zaadproductie en bestrijdingsmiddelen.

Deze megafusie zorgt voor een golf van kritiek onder boeren, milieuactivisten, toezichthouders en zelfs onder de eigen aandeelhouders van Bayer. De kritiek komt onder andere voort uit de omstreden reputatie van Monsanto als producent van het vermeende bestrijdingsmiddel Roundup en als marktleider in genetisch gemodificeerd voedsel. Wat misschien de grootste overname ooit wordt in de Duitse geschiedenis, is dan ook een gevaar voor vele economieën – waaronder die van ons.Tegenwoordig zijn er zes bedrijven die de biotechnologie van zaden en agrochemische industrie domineren, namelijk: Bayer, Monsanto, Dow, DuPont, Syngenta en BASF. Echter in de laatste maanden hebben niet alleen Bayer en Monsanto een overeenkomst bereikt, maar heeft ook DuPont een voorstel gedaan aan Dow om te fuseren en is Syngenta opgekocht door ChemChina. Wanneer deze deals doorgaan, komt 62% van alle zaden (mais, soja, katoen) en bestrijdingsmiddelen in handen van drie bedrijven (VOX, 2016).

Eén van de grootste zorgen is daarom dat door gebrek aan competitie de innovatie wordt onderdrukt, welke juist zo hard nodig is om boeren te kunnen voorzien van middelen die helpen bij het verbouwen van genoeg voedsel voor de groeiende wereldbevolking. De onderdrukking is gebaseerd op het feit dat voorheen vele kleine bedrijven ook investeerden in ontwikkelingen, maar door de vele fusies en overnames hebben de grote bedrijven het alleenrecht op bepaalde ontwikkelingen. Er is dus sprake van informatieasymmetrie ten opzichte van de kleinere partijen.

‘Er dreigt kartelvorming’

Zelf beweren Monsanto en Bayer dat het combineren van hun expertise zal leiden tot betere en kostbaardere onderzoeken. Hoewel dit in zekere mate klopt, kan het ook voor belangenverstrengeling zorgen. Wanneer een bepaald ras wordt ontwikkeld dat resistent is tegen een specifieke ziekte, zou de andere tak van het bedrijf hun bestrijdingsmiddel niet meer kunnen verkopen.

Naast de angst voor onderdrukte innovaties, is men bang dat door het gebrek aan concurrentie, Bayer-Monsanto een toonaangevende rol in de voedselketen zal verkrijgen. Het is dan ook van groot belang dat autoriteiten, zoals de Europese Unie, de deal nauwkeurig onderzoeken. Hierdoor wordt voorkomen dat op verschillende markten monopolies gevormd worden. Het nieuwe Bayer-Monsanto zou namelijk 70% van het marktaandeel wat betreft katoenzaden, 36% van de maiszaden en 28% van de sojabonen verkrijgen (VOX, 2016). Het gevolg hiervan is kartelvorming op de markt van transgene zaden, dit wil zeggen dat wanneer één bedrijf de prijs verhoogt, anderen zullen volgen.

“We zijn afhankelijk van drie bedrijven, die alleen maar uit zijn op het maximaliseren van hun winst en machtspositie.”

Daarnaast zullen de toetredingsbarrières voor nieuwe ondernemingen hoger worden en zullen kleine ondernemingen verplicht moeten samengaan met de zes eerder genoemde bedrijven. Bij een prijsverhoging van de zaden betalen de boeren een hogere inkoopprijs. Om als boer dezelfde marge (winst) te kunnen realiseren zal de consument uiteindelijk ook meer moeten betalen.

Voor boeren betekenen de fusies en overnames voornamelijk dat ze uit minder leveranciers kunnen kiezen om hun bestrijdingsmiddelen te kopen. Hierdoor worden zij afhankelijk van slechts een paar grote bedrijven, die daardoor opportunistisch gedrag kunnen vertonen. Wij als bevolking worden afhankelijk van een drietal bedrijven, die alleen maar uit zijn op het maximaliseren van hun winst en machtspositie. Om dit te voorkomen moet onder andere de Europese Unie streng toetreden bij dit soort overnames.

Eén partij die bepaalt wat er op je bord komt? Dit moeten de autoriteiten wel tegen gaan houden.

Rick Hiensch studeert supply chain management aan Tilburg University, Tom Bosse international management. Ze schreven de opinie voor het vak Organisatie voor de Premaster. Omdat deze eerder werd gepubliceerd in het Parool, krijgen ze later deze week een half punt bovenop het cijfer dat ze voor het vak halen.

_Advertentie.