Lezing Dani Rodrik: ‘economische wetenschap is niet simplistisch’
In zijn Cobbenhagen-lecture gisteren rekende Harvard-econoom Dani Rodrik af met misvattingen over de economische wetenschap.
De ontvangsthal is een half uur vóór aanvang al zo vol, dat de geluidsdichtheid je de adem beneemt. Een hoge opkomst voor de eerste Cobbenhagen Lecture vandaag. Universiteitsbobo’s, kersverse en vergeten alumni, ze zijn er allemaal. Eenmaal in de aula vullen de stoffen klapstoeltjes zich als vanzelf, zelfs op het balkon zit er wat publiek. Voorzitter van de vriendenclub Oswald Coene is er blij mee en spreekt meermaals de hoop uit dat mensen lid worden.Aftrapper van het inhoudelijke gedeelte is hoogleraar economie Sylvester Eijffinger. Vol lof kondigt hij de spreker van de dag aan, de Harvard-econoom Dani Rodrik. “Wat maakt Dani zo speciaal,” vraagt Eijffinger zich af. Hij richt zich niet zozeer tot het publiek, als wel tot de gasthoogleraar. “Als wetenschapper, columnist én als mens? Wat is het geheim van Uncle Dani, zoals zijn studenten van Harvard hem noemen?” Daar heeft Eijffinger drie redenen voor.
Pre reception with @rodrikdani in Portrettenzaal Tilburg University pic.twitter.com/O6FRchAhwM
— Sylvester Eijffinger (@SCWEijffinger) 19 januari 2017
De eerste: Rodrik is een eersteklas academicus, die baanbrekende gedachten heeft gepubliceerd. Tweede reden: “Dani is één van de weinigen die de kloof kan dichten tussen de academie en de echte wereld.” De Rodrik liet zowel de World Bank als het Internationaal Monetair Fonds van gedachten veranderen over het globalisme: dat pakt niet alleen maar goed uit en zeker niet voor iedereen. Derde reden: Rodrik loopt op de troepen vooruit. “Hij is origineel en onafhankelijk, en het meest nog moedig. Tegen de mainstream in, zonder mensen te beledigen. Wereldwijd heeft hij zo veel volgers gekregen.”
Onder veel verwachtende blikken van het publiek beklimt Rodrik het podium. De man die erom bekend staat de economische wetenschap flink te kunnen bekritiseren, gaat het hebben over zijn laatste boek: Economic Rules: The Rights and Wrongs of the Dismal Science. Een verdediging van de economie, tegen haar criticasters. Rodrik: “Er zijn veel goede dingen in de economische wetenschap. With this book I’m paying my debt to the profession.”Mensen hebben meestal geen juiste ideeën over de economische wetenschap, vertelt Rodrik. Het is vaak ook onbegrijpelijk, weet hij. Neem twee van de winnaars van de Nobelprijs voor de economie, in de laatste jaren. De één zegt dat markten efficiënt zijn, de ander dat ze inefficiënt zijn. Toch allebei prijs. Deze tegenstrijdigheid betekent echter niet het failliet van de economie, beklemtoont Rodrik. Economen werken nu eenmaal met verschillende modellen. Die kunnen elkaar tegenspreken. Dat lijkt vreemd: zou er niet steeds gewerkt moeten worden aan de verbetering van modellen, tot tenslotte het perfecte model is ontwikkeld? Een misvatting, weet Rodrik. “Het gaat er bij een model om de complexe sociale realiteit bloot te leggen. Maar dat gaat niet verticaal, van steeds een stapje beter. Het is horizontaal, je krijgt steeds meer modellen die de realiteit verklaren. Als je zó over economie nadenkt, weerleg je de meeste kritiek.” Alleen vergeten economen zelf vaak dat het om een model gaat, niet hét model. “Economen zijn overmatig gehecht aan hun eigen modellen.”
“Juist omdat economische modellen zo simplistisch zijn, zijn ze nuttig.”
Nog een veelgehoorde kritiek is dat de economische modellen te simplistisch zijn. Dat ze vertrekken vanuit ideeën als: de markt is efficiënt, de mens maakt altijd rationele beslissingen. Dat simplisme is volgens Rodrik logisch, en goed: “Modellen zijn een soort van kaarten, die je gebruikt om ergens te komen. Als je lopend van huis gaat, moet je de loopkaart hebben. Ga je met de metro, dan de metrokaart. Het is belangrijk te weten welke kaart je meeneemt. Ze zijn zo nuttig, juist omdat ze gesimplificeerd zijn. Van een schaal 1 op 1 zouden ze alle nuttigheid verliezen.”
De economische modellen zijn er niet om de definitieve waarheid over bijvoorbeeld de mens en de markt te claimen. Niet alles ligt op voorhand vast, vertelt Rodrik: “Het antwoord op een economische vraag is altijd: ‘dat ligt eraan’.” De invloed van minimumloon op werkgelegenheid, geldstromen op de economische groei: verschillende economische modellen laten verschillende resultaten zien. Is de markt competitief, dan zie je iets anders dan bij een passieve markt.In het afsluitende vragenrondje geeft Rodrik nog wel een ontnuchterend antwoord. De economische wetenschap gaat niet categorisch uit van een simplisme als de rationele consument of efficiënte markt, maar economiestudenten leren het wel zo. Is het onderwijs divers genoeg? Rodrik: “Het antwoord is nee. Het probleem is dat je pas later een idee krijgt van die diversiteit. We leren ze in de eerste jaren alleen de benchmark-modellen. We moeten het beter doen, maar ik weet zelf ook niet hoe.”
Wie meer wil weten, leest Rodrik zijn laatste boek zelf. De universiteitsbibliotheek heeft helaas nog geen exemplaren. Ook zijn maandelijkse commentaren op Project Syndicate zijn lezenswaardig, aldus Eijffinger.
Dit was de eerste Lecture van De Vrienden van Cobbenhagen. Ieder jaar wil de vriendenclub een internationale ster de lecture laten verzorgen, om zo een nieuw publiek aan te spreken. Voor het lidmaatschap wordt een jaarlijke donatie van 500 euro gevraagd, onder de 35 jaar is dat 250 euro.
Advertentie.
