Universiteit: theoretische beroepsschool of opleiding voor wetenschappers?
Worden studenten aan de universiteit opgeleid tot wetenschappers, of is het de bedoeling dat ze beroepsmannen- of vrouwen worden, die de maatschappij vooruithelpen? Dat vroegen Univers-lezers zich af.
Het is een gevleugelde uitdrukking binnen de universitaire wereld: niet iedereen kan de wetenschap in. In een goed jaar heeft Tilburg University enkele tientallen vacatures voor wetenschappers, op een studentenpopulatie van ruim twaalfduizend. Die studenten worden toch zeker niet allemaal voor de wetenschap opgeleid? Natuurlijk niet. Een bakker kan ook duizend broodjes bakken maar zal nooit beweren dat hij ze allemaal zelf gaat opeten. Ze moeten op de toonbank, de winkel uit voor een redelijke som geld zodat hij broodjes kan blijven bakken en iedereen ervan kan blijven eten.
In Nederland stonden er in 2016 zo’n 260.000 studenten ingeschreven aan een universiteit. Worden dat allemaal wetenschappers, die tijdens hun studie alles meekrijgen over wetenschap? Wederom: natuurlijk niet. Dat is misschien ook helemaal niet zo erg, als je bedenkt dat de meesten hum emplooi vinden op allerlei plekken in de wijde buitenwereld, waar andere principes de wereld bestieren. Alumni maken vooral mooie sier met de academische scholing tijdens sollicitaties naar functies als consultant, managementtrainee, psycholoog of gemeenteambtenaar. Anders dan hbo’ers hebben de academici zelfstandig leren denken en gaan ze munt slaan uit de vergaarde kennis. Goede cijfers en mooie stages helpen daarbij.
Zodoende lijkt de universiteit verworden tot een theoretische beroepsschool, maar daar maken universiteiten zelf vaak geen geheim meer van. De maatschappij schreeuwt tenslotte om praktische experts die ‘echte problemen’ kunnen oplossen en het loont om die mensen af te leveren. Tilburg University wil studenten opleiden tot kritische denkers, die maatschappelijke problemen kunnen aanpakken. Rector magnificus Emile Aarts zei november 2015 al in Univers: “Tilburg University streeft een brede oriëntatie en ontwikkeling van studenten na. Zodat zij voorbereid zijn op hun toekomst en carrière. En in staat zijn hun goede bijdrage te leveren aan het op een hoger plan tillen van de samenleving.”
Sommige wetenschappers worden kriegelig van de explicietere aandacht in het onderwijs voor vaardigheden, stages en buitenlandervaring. Maar al die aandacht daarvoor neemt niet weg dat het in de eerste plaats gaat om goed academisch onderwijs. Er staan geen wetenschappers voor de klas om studenten onzin te verkopen. Studenten aan de universiteit zullen moeten buigen voor de wetenschappelijke mores. Een goede zaak, de wetenschappelijke methode is immers de beste die we hebben om onze kennis systematisch te vergroten. Het maatschappelijk nut van arbeiders met een wetenschappelijke en reflectieve grondhouding, die de problemen van morgen kunnen oplossen, sluit de vrije wetenschap bovendien niet uit.
Het beste van twee werelden
Wat de universiteit precies is, kan wel verschillen per studie. De rechtswetenschap vraagt zich al vele jaren af of ze wel wetenschappelijk genoeg is, omdat de discipline sterk praktijkgericht is. Rechtenstudenten hebben mede daarom de uitgesproken ambitie om advocaat of rechter te worden. In de sociologie is dat weer heel anders: daar is in de praktijk veel minder werk en is de wetenschap zelf een toevluchtsoord voor sociologisch geschoolden.
In het ene geval is de universiteit net iets meer een opleidingsinstituut voor intellectuele praktijkmannen- en vrouwen, in het andere wat meer een wetenschappelijk opleidingsinstituut. Algemeen gezegd is er geen tegenstelling. Het antwoord is: de universiteit is een theoretische beroepsschool én ze is een opleiding voor wetenschappers. De toegenomen aandacht voor maatschappelijk nut doet vooralsnog niet af aan de wetenschappelijkheid van de opleiding. De universiteit stuurt en biedt aan, de student kiest. Wie aan het eind van de opleiding kan en wil blijven, die blijft. De rest vervolgt zijn weg elders. Het lijkt wel het beste van twee werelden.
Wat wil je bij Univers lezen?
Dit artikel is geschreven nadat onze lezers aangaven het te willen lezen. Wat wil je de volgende keer lezen? Tip ons. Bij de volgende stemronde leggen we ingediende onderwerpen voor. Dit was het laatste artikel in de reeks van dit collegejaar. Na de zomer gaan we verder.
Advertentie.
