Interview Paul van Kemenade: ‘’Ik wil mezelf blijven ontwikkelen’’

Altsaxofonist Paul van Kemenade, Tilburgs grootste jazzman, is dit jaar veertig jaar professioneel musicus. Samen met Univers blikt hij terug op die jaren en praat hij over de hedendaagse muziekscène.

Studententijd in Tilburg                                                                                 

Op vroege leeftijd wist Paul al zeker dat hij muzikant wilde worden. ‘’Daar was geen twijfel over mogelijk. Dat wist ik al een paar maanden nadat ik begonnen was met saxofoon spelen. Ik was toen dertien.’’ vertelt hij. Met dat doel voor ogen besloot hij, na het behalen van zijn havo-diploma, te gaan studeren aan het conservatorium in Tilburg. Omdat hij in allerlei Brabantse dorpjes is opgegroeid, was Tilburg voor hem de ‘grote stad’.‘’Ik kwam uit een beschermd gezin, dus het studentenleven was heftig. Je wordt meteen op jezelf geworpen.’’

Maar zijn studentenleven was veel meer dan dat. ‘’Het was ook dik feest natuurlijk. Wij verstierden al die cafés. Wat dat betreft zal het niet heel anders zijn voor jonge mensen die nu studeren.’’ Paul heeft wel het vermoeden dat het studentenleven nu een stuk lastiger is geworden door de invloed van nieuwe media. ‘’Er zijn zoveel keuzes. Je wordt nu gek gemaakt als je niet stevig in je schoenen staat als jonge student, want met één klik heb je alles wat je wilt. In mijn studententijd, in 1974, was dat allemaal een stuk simpeler.’’

Tilburg als thuisbasis

Paul heeft het altijd erg belangrijk en plezierig gevonden om samen met mensen van verschillende culturen muziek te maken. ‘’Muziek is een internationale taal. Je hoeft geen woord met elkaar te wisselen, maar je kan wel samen muziek maken. Dat vind ik de kracht van muziek,’’ zegt hij. Ondanks dat Paul internationaal ingesteld is en dus ook buiten Nederland speelt, ziet hij Tilburg nog steeds als zijn thuisbasis. Eén reden hiervoor is de Tilburgse jazzclub Paradox, die hij min of meer met 70 anderen heeft opgezet en waar hij veel workshops gaf.

De stad is voor Paul echter niet zo belangrijk. Voor hem gaat het vooral om de activiteiten die je ontplooit om je zichtbaar te maken als muzikant. ‘’Daarvoor hoef je niet in een bepaalde stad te wonen of je aan te sluiten bij een bepaalde scene,’’ vindt hij. ‘’Ik voel me hier gewoon goed. Maar ik zou ook prima in Sint Nicolaasga, dat dorpje in Friesland, kunnen wonen. Alleen heb je daar geen jazzclub. Hier in Tilburg wel.’’

Hedendaagse muziekscène

Paul merkt op dat het steeds lastiger wordt om jazz- en improvisatiemuziek aan de man te brengen. De media besteden veel minder aandacht aan deze muziektak dan vroeger en scholen bezuinigen meer op muzieklessen. ‘’Het is doodzonde,’’ zegt hij. ‘’Ik vind het belangrijk dat jonge mensen in ieder geval kennis kunnen nemen van allerlei verschillende muziek- of kunstdisciplines. Ze hoeven het niet leuk te vinden, maar het gaat erom dat ze weten dat het er is.’’ Doordat de muziek minder onder de aandacht wordt gebracht in de media en scholen, zijn er op landelijk gebied veel jazzlocaties verdwenen. Daarom is het belangrijk om veel nieuwe activiteiten te ondernemen en zelf publiek op te zoeken. Dit doet Paul onder andere met het initiatief ‘Concerten op Bijzondere Locaties’, waarbij hij voor een heel ander (breder) publiek speelt dan het reguliere publiek dat naar een jazzclub of theater gaat. ‘’Dan merk je dat er een heleboel mensen zijn die de muziek wel leuk vinden en dat er dus nog een heleboel te winnen is.’’

Daarnaast vindt hij ontwikkeling het allerbelangrijkst in het harde muzikantenleven. ‘’Ik wil mezelf blijven ontwikkelen met nieuw werk en nieuwe bezettingen. Ik vind het belangrijk om bijna jaarlijks een cd uit te brengen om het proces door te laten gaan. Zonder ontwikkeling kan je jezelf gaan afvragen of het niet eens tijd wordt om te gaan stoppen.’’ Zijn nieuwe plaat ‘Daytime Sketches’ – gemaakt met de Braziliaanse drumster Maria Portugal en pianist Jasper van ’t Hoff – is een bevestiging dat de brandstof nog niet op is. ‘’Drums en altsaxofoon vormen een rare combinatie, maar dat klonk muzikaal zó goed. Daar ben ik blij mee.’’

De gelden genereren voor ‘Stranger than Paranoia’ – het festival dat hij jaarlijks organiseert – is ook lastiger geworden. ‘’Daar kleeft een hoop ellende aan. Maar dat is inherent aan deze tak van muziek maken. Het blijft muziek in de marge.’’ Paul bedoelt de struggle in de muziekbusiness dan ook niet als een klacht. ‘’Ik moet gewoon kei hard blijven werken, maar dat geldt voor iedereen.’’

Hoogtepunten

‘’Het hoogtepunt moet nog komen,’’ zegt Paul altijd, ondanks dat hij in de afgelopen veertig jaar heel wat teweeg bracht in de jazzwereld en veel prijzen won. ‘’Maar mijn mooiste ervaringen zijn niet zozeer bepaalde concerten of platen, maar tijdsperiodes.’’ Eén van die periodes waren de zeven weken in Zuid-Afrika in 1994, waar hij met zijn band op tournee was. ‘’Toen was Mandela net president geworden. Dat was de natuurlijk de big change. Wij waren één van de eerste Europese groepen die in Zuid-Afrika toerden. We gaven 25 concerten door het hele land. Dat was een enorme ervaring.’’ Hij benoemt ook november 1989 in Duitsland, toen hij op tournee was met een Japanse pianiste. ‘’Ik heb de val van de muur meegemaakt,’’ vertelt hij. ‘’Wij speelden in het Bauhaus in Dessau. Voordat wij mochten spelen werd er omgeroepen dat de gehele communistenraad was afgetreden. De hele zaal explodeerde gewoon.’’ Deze twee periodes staan in zijn geheugen gegrift en hij blikt daar nog graag op terug. ‘’Dat soort periodes staan gewoon in de geschiedenisboeken. Wij hebben min of meer geschiedenis meegemaakt.’’

Wil je Van Kemenade’s veertigjarig muzikantenbestaan meevieren? Vrijdag 6 oktober heeft hij een groot programma met veel verschillende acts gepland in Theaters Tilburg. En omdat hij nog meer wil laten horen, speelt hij woensdag 4 oktober met verschillende groepen in Paradox. Voor meer informatie, bekijk zijn muzikale agenda.

_Advertentie.