Kan #MeToo echt voor verandering zorgen?

De afgelopen dagen delen vrouwen massaal hun ervaringen met seksueel geweld en intimidatie via de hashtag #MeToo. Volgens Marloes van Noorloos, universitair hoofddocent Strafrecht aan Tilburg University, zwengelt deze actie een breder maatschappelijk debat aan. “Dat is belangrijk, omdat het strafrecht niet de capaciteit heeft en niet bedoeld is om alle vormen van seksuele intimidatie op te lossen.”

#MeToo is een antwoord op het schandaal rond Hollywood-producer Harvey Weinstein, die door verschillende actrices wordt beschuldigd van seksueel geweld. De actie wordt wereldwijd opgepakt en ook in Nederland treden steeds meer vrouwen naar buiten met hun verhaal, zo ook een hoogleraar. “Toch zie je dat veel vrouwen nog steeds geen aangifte doen van seksuele intimidatie, omdat ze bang zijn hun baan kwijt te raken”, zegt Jing Geng, promovendus bij Intervict. “Eind jaren 70 werd al aandacht aan dit probleem geschonken. Er is zeker vooruitgang geboekt, maar soms voelt het alsof de maatschappij eerst twee stappen vooruit zet, en dan vijf terug.”

Strafrecht

Ook volgens Van Noorloos is seksuele intimidatie in machtsrelaties, net als bij het Weinstein-schandaal, een groot probleem. “In de entertainmentindustrie konden machtige figuren jarenlang hun gang gaan. Juist dan blijft het heel lang in de taboesfeer hangen, want slachtoffers zijn bang voor hun positie en worden niet snel geloofd.” Naast het feit dat slachtoffers zich vaak niet melden, is het in een strafproces ook moeilijk te achterhalen wat er is gebeurd. Dat komt volgens Van Noorloos omdat het voor veel mensen pijnlijk is om steeds weer, tot in detail, over hun ervaring te moeten vertellen. “Neem daarbij dat het bewijs vaak moeilijk rond te krijgen is in dit soort zaken. Als ons rechtssysteem met één getuigenis genoegen zou nemen, bestaat immers het risico dat iemand te gemakkelijk kan worden veroordeeld op basis van een valse beschuldiging.”

Het strafrecht heeft dus niet de capaciteit en de inrichting om alle vormen van seksuele intimidatie aan te pakken. Van Noorloos noemt het voorbeeld van sissen naar vrouwen op straat: “Hoeveel vrouwen stappen daarvoor nou echt naar de politie? Daar is het strafrecht naar mijn mening ook niet voor bedoeld. Maar daarom is deze actie juist goed: het zwengelt een breder maatschappelijk debat aan.” Ook Jing Geng twijfelt niet aan de relevantie van #MeToo. “Veel vrouwen die nu de hashtag delen doen dit niet voor de sympathie van anderen, maar uit solidariteit met andere slachtoffers. En om te laten zien dat het een wijdverspreid probleem is. Bewustzijn en een open dialoog zijn vaak de eerste stappen richting een oplossing.”

Sociale media

Om een vuist te maken tegen seksuele intimidatie zijn sociale media natuurlijk een uitstekend platform: het is laagdrempelig om via hashtags ervaringen te delen. Ook geeft het een goede indruk van de omvang en reikwijdte van dit probleem. Inge van de Ven, cultuurwetenschapper aan Tilburg University, is dan ook onder de indruk van het massale en cumulatieve karakter van de reacties. “Het maakt het lastig te ontkennen dat hier een structureel probleem blootgelegd wordt en niet slechts een verzameling uitzonderingen.” Toch leiden sociale media ook tot verharding van het debat, ziet Van de Ven: “Er zijn vrouwen die zich afzetten tegen de actie met de hashtag #menot en de slogan #stopglobalwhining hanteren. Sommigen zeggen dat het in veel gevallen ook een kwestie is van instelling en dat vrouwen wat steviger in hun schoenen moeten staan, of gewoon een schunnig grapje terug moeten maken. De zichtbaarheid en toegankelijkheid van sociale media kunnen dus ook een nadeel zijn: het biedt een platform aan meningen die slachtoffers juist weer ontmoedigen om zich uit te spreken.”

Aanval op mannen

Dat is niet de enige vorm van verharding en polarisatie waar we volgens Van de Ven voor moeten waken. “We moeten mannen niet per definitie als dader en vrouwen als slachtoffer gaan zien. Op Twitter zie je dat er vanuit de feministische hoek erg wordt ingehakt op bijval van mannen. Maar het is juist goed dat bekendheden als Ryan Gosling zich uitspreken tegen de daden van Weinstein, en dat mannen zich solidair tonen met dit probleem, dat ons natuurlijk allemaal aangaat. Het lijkt me niet productief om iedere man als potentiële zedendelinquent af te schilderen, daarvan gaat niemand zich veiliger voelen.”

Ook Van Noorloos waarschuwt dat we onschuldige complimentjes niet te snel moeten labelen als intimidatie. “Gaat het om een complimentje gepaard met een tik op de billen, wordt het natuurlijk een ander verhaal.”

_Advertentie.