Stan en Ton Stevens: hoogleraren belastingrecht met een missie

Stan en Ton Stevens: hoogleraren belastingrecht met een missie

De kersverse hoogleraren vennootschapsbelasting Stan Stevens en Ton Stevens delen naast hun achternaam ook een leerstoel. En hebben een duidelijke missie: het belastingrecht grondig tegen het licht houden. Kritisch, humorvol en met oog voor maatschappelijke ontwikkelingen.

Toen hoogleraar vennootschapsbelasting Jan van der Geld eind 2016 met emeritaat ging, kon de universiteit niet direct een opvolger vinden. Pas oktober 2017 werden zijn leerstoel en werkkamer toebedeeld aan niet één maar twee hoogleraren. Die opvallend veel met elkaar gemeen hebben: ze werken in de praktijk, hebben gestudeerd aan Tilburg University, zijn gepromoveerd bij dezelfde promotor (Peter Essers) en waren elders al hoogleraar. En ze delen, heel toevallig, dezelfde achternaam. 

“Ze noemen ons al de Jansen en Jansen van de fiscaliteit,” grapt Stan Stevens in de wandelgang op de achtste verdieping van gebouw Montesquieu. Ton Stevens grinnikt. Ze delen de leerstoel aan TiSEM nu omdat ze in de wetenschap willen werken, maar ook met een been in de praktijk willen staan. Stan: “Ik ben met een aantal mensen een bedrijf begonnen (HVK Stevens, red.) dat ik met volle kracht mee aan het uitbouwen ben. Dat kan ik nu niet in de steek laten.”

Ton is twee jaar geleden gestopt als partner bij Loyens & Loeff, maar bleef aan in een adviserende functie. “De weg lag voor mij wellicht meer open, maar ik heb ervoor gekozen de binding met de praktijk niet los te laten. Ik vind het namelijk heel leuk om dingen die je bedenkt in de praktijk te kunnen toepassen. In de praktijk heb je ook veel problematiek waar je dieper over wil nadenken, maar waar je de tijd niet voor hebt. Bovendien is het voor onderwijs belangrijk dat je weet wat de effecten zijn in de praktijk.”

“In de vennootschapsbelasting kan je je volledig verliezen in complexe details”

De hoogleraren hopen drie kenmerken van hun voorganger voort te zetten. “Jan van der Geld was erg humorvol in zijn colleges en heel puntig, ik ken niemand die zo bondig kan schrijven. Dat gaat mij zeker niet lukken,” zegt Stan. “Wat ik wel hoop te kunnen vasthouden is oog hebben voor maatschappelijke verhoudingen en impact. In de vennootschapsbelasting kan je je volledig verliezen in complexe details.” Terwijl er juist nagedacht moet worden over het systeem. Zodat ontwikkelingen in perspectief gezet kunnen worden en grote problemen opgelost. Daar willen de heren zich in hun onderzoek op richten.

Een vraag die momenteel veel aandacht krijgt en onderzocht moet worden, is waar en hoe internetbedrijven als Google en Amazon belasting moeten betalen. Stan: “Er wordt in de maatschappij gezegd dat deze bedrijven hun fair share moeten betalen. Dat is belangrijk en je kan erover nadenken in hoeverre dat gebeurt. Maar minstens zo belangrijk is dat je kritisch kijkt naar het fiscale stelsel, dat is opgezet in een tijd dat bedrijven bestonden uit fabrieken en verkoopkantoren die ergens aanwezig zijn.”

“De behoefte aan input vanuit de wetenschap is groter dan ooit”

“De OESO en de Europese Unie zijn een project gestart om belastingontwijking tegen te gaan,” zegt Ton. Specifieke uitwassen moeten worden tegengegaan, maar de vraag wordt niet gesteld of het systeem nog wel klopt. Bedrijven kunnen weliswaar constructies opzetten waardoor ze geen belasting betalen, maar kunnen daardoor ook onbedoeld dubbele belastingen betalen. Alle aandacht gaat nu uit naar het aanpakken van het eerste. Dit komt volgens Ton ook omdat er in de politiek, in Nederland en in Europa, nogal eens verschil van inzicht bestaat. “Oplossingen zijn daardoor vaak compromissen zonder een al te systematische aanpak. De behoefte aan input vanuit de wetenschap is groter dan ooit.”

De heren vullen elkaar inhoudelijk goed aan: Stan studeerde fiscale economie, Ton fiscaal recht. Ton: “Het mooie van belastingrecht vind ik dat het een combinatie is tussen recht, wetten die bepalen hoe belasting geheven wordt, en economie, dat gaat over de impact op de maatschappij. Eigenlijk moet je het allebei beheersen, anders heb je in het belastingrecht niet zoveel te zoeken. Het mooie aan Tilburg is dat economen en juristen hier samenwerken in het Fiscaal Instituut Tilburg, we zitten zelfs op één verdieping.”

Hoe doet een hoogleraar belastingrecht eigenlijk onderzoek? Er zijn meerdere invalshoeken, zegt Stan. Vaak wordt gekeken naar consequenties: twee bedrijven fuseren, wat gebeurt er dan? “Wordt dat belemmerd of zijn de regels te ruim? Vervolgens kun je aanbevelingen doen, die doe je vanuit een normatief kader waar je expliciet over moet zijn.” Dat kader komt meestal van de wetgever, die een bepaalde bedoeling heeft met een wet. Er moet bijvoorbeeld voorkomen worden dat ‘fiscale claims’ verloren gaan of een fusie mag niet gehinderd worden door belastingheffing. “Maar fiscaliteit is geen natuurkunde waarbij je kan zeggen dat een bal nu eenmaal van boven naar beneden valt,” gebaart Stan met een beweging van het plafond naar de grond. “Je kan het normatieve kader van de wetgever ook ter discussie stellen, bijvoorbeeld vanwege maatschappelijke ontwikkelingen.”

“Je ontkomt er niet aan dat je iets schrijft waar het kantoor of een cliënt niet blij mee is”

In de praktijk helpen Stan en Ton Stevens cliënten zo gunstig mogelijk door de mazen van de wet, maar als belastinghoogleraar moeten ze objectief zijn. Kan dat wel? “Een cliënt verdedig je zo goed mogelijk,” zegt Ton. “Persoonlijk kan ik dat goed scheiden van wat ik als wetenschapper vind. Maar je ontkomt er inderdaad niet aan dat je soms iets schrijft waar het kantoor of een cliënt niet blij mee is.” Eigenlijk gaat het hier om wetenschappelijke integriteit, zegt Stan. “Iedereen behoort de eigen checks and balances te organiseren waarbij je artikelen kritisch laat tegenlezen door collega’s.” En er moet nagedacht worden over de onderzoeksagenda: zie je als wetenschapper en als belastingwetenschap geen belangrijke onderwerpen over het hoofd, zoals de afgelopen tien jaar belastingontduiking door internationale bedrijven?

Is het trouwens echt toeval, twee hoogleraren belastingrecht op dezelfde kamer, die allebei Stevens heten en niet verschrikkelijk veel schelen in leeftijd? “Het is echt toeval,” zegt Ton. “Ik heb dit al eens eerder meegemaakt, in Rotterdam was de vader van Stan, Leo Stevens, al hoogleraar bij de economen toen ik hoogleraar werd bij de juristen. Dat zorgde af en toe ook voor verwarring.” En ook elders in het belastingrecht lopen mensen rond met de naam Stevens, zoals voormalig Eerste Kamer senator Willem Stevens. “Er is blijkbaar iets met fiscaliteit en Stevens.”Stan Stevens studeerde in 1996 af in de fiscale economie aan Tilburg University. In 2003 promoveerde hij op de belastingheffing van overheidsorganisaties. Sinds 2010 was hij bijzonder hoogleraar aan Tias.

Ton Stevens studeerde in 1990 af aan TIlburg University in fiscaal recht. In 2002 promoveerde hij hier op fiscale aspecten van de commanditaire vennootschap. Sinds 2005 was hij hoogleraar aan de EUR.

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.