Anne de Vries en Martijn Stoutjesdijk over financiering promovendinetwerk

De landelijke organisatie voor promovendi (PNN: Promovendi Netwerk Nederland) is een vrijwilligersorganisatie. Kamerlid Zinhi Ozdil van GroenLinks pleit nu voor een onafhankelijke financiering van het promovendinetwerk. We vroegen aan twee mensen die zich hard maken voor de rechten van promovendi of zij het een goed idee vinden: Anne de Vries van TiPP (Tilburg PhD Platform), en Martijn Stoutjesdijk, de TiPP vertegenwoordiger in het PNN.

Denk je dat het goed is als het PNN onafhankelijke financiering heeft?

Martijn: “Ja, want je bent als promovendus vaak afhankelijk van je begeleider. Als je dan een dag wil besteden aan je werk bij een promovendinetwerk kan een begeleider daar moeilijk over gaan doen. Dan is het beter als je kan zeggen: ‘Ik lever een dag per week in van mijn promotietijd in, die door de overheid wordt gefinancierd.’ Je bent dan toch onafhankelijker.” 

Anne de Vries: “Ja, dat denk ik zeker. Ik zit zelf niet bij het PNN, maar heb wel eens een vergadering bijgewoond en wat mij toen opviel is dat PNN volledig draait op vrijwilligers. Kortom, op promovendi die dit er onbetaald bijdoen. Het risico is dat ze hun proefschrift niet afkrijgen of dat de medezeggenschap erbij inschiet. Uit eigen ervaring weet ik dat het lastig kan zijn om een medezeggenschap (in mijn geval in de URaad) te combineren met een proefschrift, zelfs al wordt je er wél deels voor gecompenseerd. Het is dan ook niet makkelijk om promovendi te vinden die zich voor medezeggenschap willen inzetten. We krijgen ingeprent dat we ons maar beter volledig kunnen focussen op ons proefschrift en op publiceren. Daarbij zijn veel promovendi bang om hun leidinggevenden tegen het verkeerde been te schoppen als zich inzetten voor de rechten van promovendi. Hoewel we bijna 30% van het wetenschappelijk personeel vormen, zie je dat onze stem daardoor vaak niet goed te horen is.”

“Het risico is dat ze hun proefschrift niet afkrijgen of dat de medezeggenschap erbij inschiet”

“Kortom, voor een goede, onafhankelijke vertegenwoordiging moet ruimte en geld worden vrijgemaakt. PNN is dan een logisch startpunt, maar ook universiteiten zouden moeten investeren in een onafhankelijke promovendivertegenwoordiging. In Tilburg waren we daarin een koploper. Er is geregeld overleg met de rector en onze vertegenwoordiging (het Tilburg PhD Platform, TiPP) wordt vaak geraadpleegd. Sinds 2016 krijgen de vertegenwoordigers ook een kleine verlenging van hun PhD-traject ter compensatie van de tijd die ze aan TiPP besteedden. Helaas wordt dit mogelijk weer teruggedraaid. Een onbegrijpelijke stap als je het mij vraagt, zeker omdat het maar om kleine bedragen gaat die voor deze mensen een groot verschil maken. Als je promovendivertegenwoordiging belangrijk vindt vraagt dat om investeringen, zowel landelijk als op onze eigen universiteit.”

Is Het PNN wel echt de vertegenwoordiging van promovendi in Nederland, of worden de promovendi ook goed vertegenwoordigd door bijvoorbeeld de VAWO?

Martijn: “Ten eerste zit er een vertegenwoordiger van het PNN in het bestuur van de  VAWO: Roel Wouters. De samenwerking is er dus. Toch is het goed dat de PNN ook een aparte status heeft. Zoals de rector laatst zei: “Het houden van PhD’s is de laatste vorm van slavernij”. De relatie tussen de promovendus en zijn of haar begeleider is een unieke en zeer asymmetrische arbeidsrelatie, die verder nauwelijks in de maatschappij voorkomt. We hebben ook een enquête gehouden over hoe het nu eigenlijk gaat met het lesgeven van de promovendi naast hun onderzoek. Daarbij bleek dat veel mensen niet goed voorbereid waren op hun docerende taak. Het zijn echt andere zaken dan de normale bondstaken van de VAWO. Maar de samenwerking is goed.”

“Het zijn echt andere zaken dan de normale bondstaken”

Anne: “Ik denk dat PNN wel echt de vertegenwoordiging van promovendi is. Al zijn ze nog niet voor iedereen goed zichtbaar, maar juist bij gebrek aan financiering is er vaak geen tijd en ruimte voor een goede communicatie naar alle promovendi. Dat wil niet zeggen dat de vakbonden geen oog hebben voor promovendi, ze vertegenwoordigen tenslotte al het personeel. Het probleem is alleen dat ze minder dan het PNN inzicht hebben in de problemen die bij promovendi spelen. Als de bonden daar eenmaal lucht van krijgen, dan ken ik genoeg voorbeelden waarbij ze voor onze belangen zijn opgekomen. Maar voor de signalering van nationale trends en problemen is PNN heel belangrijk. De kunst voor PNN is denk ik om krachten te bundelen en goede banden te onderhouden met de vakbonden.

Is het wel goed dat de promovendi apart vertegenwoordigd worden?

Anne: “Ja, in aanvulling op de vertegenwoordiging door de vakbonden, omdat promovendi tegen andere problemen aanlopen dan andere medewerkers. Denk aan promovendi die excessief veel worden ingezet voor onderwijs, ten koste van hun eigen onderzoek. Of aan hoogleraren die promovendi zien als een verdienmodel en zo veel promovendi begeleiden dat de begeleiding te wensen over laat. Ook arbeidsrechten pakken bij promovendi soms onverwacht nadelig uit. Zo probeer ik al 1,5  jaar voor elkaar te krijgen dat promovendi hier in Tilburg ook effectief gebruik kunnen maken van het recht op betaald ouderschapsverlof. Alle medewerkers hebben dat recht, maar promovendi wordt vaak afgeraden hier gebruik van te maken omdat het niet zou leiden tot een verlenging van het PhD-traject. Dat is een probleem wat nationaal speelt en wat grote impact heeft op promovendi met kinderen. Zonder een specifieke promovendi vertegenwoordiging wordt het veel lastiger om dit soort problemen te signaleren en aan te kaarten. Maar zoals gezegd denk ik dat de samenwerking met de vakbonden erg belangrijk is en blijft.

“Je merkt dat het PNN veel slagkracht heeft”

Martijn: “Specifieke promovendivertegenwoordiging werkt gewoon. Je merkt dat het PNN veel slagkracht heeft: we schuiven aan bij het rectorenoverleg. Verder hebben we een zeer succesvolle lobby opgezet in de Tweede Kamer. Maar ook binnen de instellingen: Het bursalenexperiment waarbij promovendi alleen een beurs kregen is niet van de grond gekomen. Daar hebben wij een belangrijke rol in gehad.”

_Advertentie.