De verborgen gevolgen van detentie

Een viertal Tilburgse wetenschappers heeft in het Nederlands Juristenblad een pleidooi gehouden voor onderzoek naar de psychische gevolgen van detentie op gedetineerden.

Aanleiding was een recent onderzoek van Jesse Meijers en collega’s die stellen dat belangrijke hersenfuncties van gedetineerden, zoals impulscontrole, al na drie maanden detentie achteruitgaan. Hoewel de oorzaak hiervan nog niet volstrekt duidelijk is, zijn er aanwijzingen dat dit kan worden verklaard door de verarmende detentieomgeving. Een gebrek aan sociale, lichamelijke en geestelijke prikkels kan een nadelig effect hebben op belangrijke hersenfuncties. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot verminderde impulscontrole en concentratie.

Terugkeer in de maatschappij

Laura van Oploo en Sjors Ligthart, twee van de auteurs van het pleidooi, leggen uit: “In ons pleidooi stellen wij dat de verarmde omgeving en (mogelijke) effecten daarvan op belangrijke hersenfuncties wringt met de huidige uitleg van het resocialisatiebeginsel. Vervolgens pleiten we voor meer onderzoek naar de wijze waarop de omgeving kan worden verrijkt, hetgeen resocialisatie juist kan faciliteren in plaats van bemoeilijken.” Het resocialisatiebeginsel is een wettelijk vastgelegd beginsel dat inhoudt dat een gevangenisstraf zoveel mogelijk dienstbaar moet worden gemaakt aan de terugkeer van gedetineerden in de maatschappij. Wanneer door een verarmende detentieomgeving bepaalde hersenfuncties achteruitgaan, lijkt dit de re-integratie juist moeilijker te maken.

Verarming detentie

Onderzoek naar de mogelijke gevolgen van de detentieomgeving op hersenfuncties is belangrijk omdat de detentieomgeving de laatste jaren gekenmerkt wordt door steeds verdere verarming. De gemiddelde gedetineerde brengt ongeveer 17 uur per dag in zijn cel door, waar de activiteiten voornamelijk bestaan uit tv kijken of lezen. Gedetineerden hebben weinig sociale, lichamelijke en geestelijke prikkels. Door de detentieomgeving anders in te richten – te verrijken – kunnen belangrijke hersenfuncties van gedetineerden ook positief worden beïnvloed, wat kan bijdragen aan een succesvolle resocialisatie. De onderzoekers noemen het belang van meer onderzoek in dit kader: “Wij pleiten voor meer onderzoek naar mogelijkheden om de detentieomgeving te verrijken, in plaats van die omgeving te verarmen.”

Het pleidooi van Sjors Ligthart (Tilburg University) en collega’s is gepubliceerd in een themanummer over detentie van het Nederlands Juristenblad: S.L.T.J. Ligthart, L.E. van Oploo, J. Meijers, G. Meynen & T. Kooijmans, ‘De Nederlandse detentieomgeving en het resocialisatiebeginsel: Implicaties van neuropsychologisch onderzoek’, Nederlands Juristenblad 2018/692, afl. 14, p. 924-930.

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.