Verkeerde zinsmelodie in taal is geen punt

Het zangerige van het Zweeds of Limburgs, het staccato van het Italiaans of Spaans: melodie en ritme zijn prominente kenmerken een taal, maar ze zijn lastig aan te leren, stelt promovenda Lieke van Maastricht. Er is ook goed nieuws: ook zonder de juiste prosodie begrijpen we elkaar, blijkt uit haar onderzoek.

Het viel Van Maastricht op toen ze zelf Spaans leerde: voor de juiste intonatie en het goede ritme in een taal is nauwelijks aandacht. “Het viel me op dat er veel aandacht is voor woordjes, en voor de goede uitspraak van de Spaanse S – tussen de tanden – maar niet voor het kenmerkende ritme van het Spaans.”

Nederlands

lieke-van-maastrichtOok het Nederlands heeft een typerende intonatie, waarbij we bijvoorbeeld de nadruk leggen op nieuwe informatie in een zin. We vragen: ‘wil je róde of wítte wijn?’, met de nadruk op ‘rode’ en ‘witte’. In dit geval gaat er in elk geval wijn gedronken worden, weet de Nederlander. De vraag is alleen maar welke kleur. Leg je in dezelfde zin de nadruk op ‘wijn’, dan staat alles nog open: rode of witte wijn? Of liever een biertje, of iets fris?

In het Spaans krijgt altijd het laatste woord van de zin nadruk, in dit geval dus ‘wijn’. “Zelfs ik doe dat in het Spaans nog steeds wel eens fout”, zegt Van Maastricht, die inmiddels al tien jaar Spaans doceert en vertaalt. Ze werkt nu als docent en onderzoeker bij de Radboud Universiteit.

Voor haar promotieonderzoek bij Tilburg School of Humanities and Digital Sciences bekeek Van Maastricht wat het effect is van een verkeerde prosodie op het begrip bij moedertaalsprekers. Wat blijkt: moedertaalsprekers herkennen een verkeerde prosodie meteen als ‘buitenlands’, en zeggen dat ze zinnen die met een verkeerd ritme of verkeerde melodie minder goed begrijpen.

Reactietijd

Dat dénken ze, maar promovenda Van Maastricht nam de proef op de som. Ze liet moedertaalsprekers zinnen met de juiste en minder goede intonatievarianten horen, gekoppeld aan een beeld op een scherm, en testte het begrip door ze op een knop te laten drukken.

Wat bleek: de reactietijd was niet langer bij de zinnen met een minder geslaagde prosodie. Moedertaalsprekers kunnen buitenlanders dus prima begrijpen, ook als ze niet helemaal de juiste intonatie gebruiken.

Dat is prettig, want prosodie blijkt een van de lastigste dingen om onder de knie te krijgen. Pas al we ver gevorderd zijn en in een omgeving met moedertaalsprekers verkeren, krijgen we de zinsmelodie te pakken. Een goede manier om het in een les te trainen, ontbreekt nog, stelt Van Maastricht. Ze promoveert woensdag.

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.