Euthanasie doodnormaal? Niet als het aan Paul Frissen ligt

Wereldwijd staat Nederland bekend om de goede euthanasiewet. In ons land wordt er vrij over gepraat. Toch ziet Paul Frissen, hoogleraar bestuurskunde aan Tilburg University, het liefst dat euthanasie weer een taboe wordt. Woensdag kwam zijn nieuwe boek uit: Staat en taboe, waarin hij kritiek uit op een versoepeling van de wet: “We moeten niet het doodsverlangen van mensen gaan faciliteren.”

Waarom koos u euthanasie als onderwerp voor uw boek?

“Ik heb een serie boeken geschreven over bijzondere aspecten van het Statelijk handelen. Op mijn lijstje stond nog de wens om een boek te schrijven over taboes. En dan vooral de vraag of de staat een rol kan spelen bij het in stand houden en handhaven van taboes. Want er bestaat simpelweg geen enkele samenleving zonder taboes.”

“Nederlanders denken dat als je de dingen netjes regelt, dat dan de hele wereld verandert”

In uw boek relativeert u de uitspraak die we vaak horen, namelijk dat in Nederland euthanasie uit de taboesfeer is gehaald. Vanwaar die nuance?

“Nederland wil de dingen altijd goed hebben geregeld. Over die aanpak heb ik grote aarzelingen omdat het in strijd is met veel waarnemingen. De prostitutie, bijvoorbeeld. Als we die legaliseren en er een bedrijfstak van maken, zodat iedereen die van de diensten geniet achteraf een bonnetje krijgt met de btw erop, dan is het idee: het is goed geregeld. Dat is niet zo.”“Hetzelfde geldt voor euthanasie. Het is strafbaar als je iemand doodmaakt of helpt bij zelfdoding, maar door een specifieke juridische constructie halen we het plegen van euthanasie toch binnen de rechtsorde. Men denkt in Nederland dat de wereld verandert als je de dingen netjes regelt. Maar euthanasie vindt in heel veel landen plaats. Vaak in half illegale sferen. Dat zal blijven gebeuren.”

Heeft iedereen recht op euthanasie?

“Nee, er is niet zoiets als recht op euthanasie. De wet is exclusief en alleen gericht op het handelen en oordelen van de arts. Die moet zich verzekeren dat de patiënt ondraaglijk en uitzichtloos lijdt en geen verdere behandeling mogelijk is.”

Kan een arts dat beoordelen?

“In het geval van uitzichtloosheid is de arts ervoor opgeleid. Al ligt dat bij de psychiatrie ingewikkelder. Doodsverlangen kan bij dat soort patiënten namelijk een symptoom van een ziektebeeld zijn. En dat ziektebeeld zou behandelbaar kunnen zijn. Ook de beoordeling van het ondraaglijk lijden is ingewikkeld. Hoe weet een arts dat het lijden van een patiënt zodanig is dat het voor hem of haar uitzichtloos is?”

“Het wetsvoorstel van D66-Kamerlid Pia Dijkstra spreekt over speciale hulpverleners die helpen als iemand zonder medische redenen dood wil gaan. Dat ligt nog complexer. Want wanneer is een leven daadwerkelijk voltooid?”

“Doodmaken dreigt normaal te worden”

Wat moet de regering volgens u doen?

“Het moet er in ieder geval niet op gaan lijken dat we het doodsverlangen van mensen faciliteren. Als het plegen van euthanasie een normale medische handeling wordt, dan verdwijnt het bijzondere karakter van doodmaken; niet alleen bij euthanasie, maar ook bij moorden in strafzaken of doden bij conflicten. Het dreigt normaal te worden.”

“Het huidige Kabinet heeft het onderwerp op de lange baan geschoven. Komend jaar wordt onderzocht hoe groot de doelgroep is die vanwege voltooid leven euthanasie wil laten plegen. Het is dus aan het volgende Kabinet om de discussie verder te voeren.”

De discussie is al een flink aantal jaar aan de gang. Komen we er ooit nog uit?

“Nee, en dat is ook niet erg. Euthanasie moet het onderwerp van een heftig debat blijven.”

_Advertentie.