Tweehonderdduizend handen tekort
Het is de vraag waar we het gekwalificeerde personeel vandaan moeten halen in de nabije toekomst. Topeconoom Sylvester Eijffinger zegt dat actie geboden is en dat we niet anders kunnen dan ‘out of the box’ te denken.
Professor Eijffinger, op uw uitnodiging spraken onlangs drie CEO’s en alumni van Tilburg bij JADS, dit ter gelegenheid van de President’s Circle. De ambiance was gemoedelijk, maar de gedeelde boodschap van Ralph Hamers (ING), Edwin van Rest (StudyPortals) en Jacques van den Broek (Randstad) was af en toe ook tamelijk verontrustend…
“Dat klopt. Het is de grote vraag of de economie wel is toegerust op de digitale ontwikkelingen. Zijn we wel goed genoeg aan het opleiden? Kunnen we de concurrentie aan met internationale bedrijven? Investeren de overheid en het bedrijfsleven wel voldoende in de universiteit om ook over een paar jaar mee te kunnen? We doen veel goed, maar er moet absoluut meer gebeuren.”
Jacques van de Broek becijferde een tekort van 100.000 arbeidskrachten. En dan niet in totaal, maar per jaar. Vijf jaar wachten en je zit met een half miljoen vacatures…
“En dan vooral op het gebied van informatietechnologie en kunstmatige intelligentie, maar ook in de zorg en het onderwijs. We staan echt wel voor een probleem, alleen beseffen we dat nog veel te weinig. We moeten meer en beter opleiden. JADS, een samenwerking van de Tilburgse en Eindhovense universiteit, de gemeente Den Bosch en de provincie Noord-Brabant, is een heel mooi begin, maar niet genoeg. Daar worden entrepreneurs opgeleid, maar dataspecialisten zijn op alle gebieden nodig. Daarom is het ook goed dat de Tilburgse Humanities-faculteit zich nu ook profileert met Data Science in de naam.”
Moeten we niet meer gaan sturen? Ervoor zorgen dat er niet nog meer antropologen en archeologen afstuderen, maar dat we ze richting dataopleidingen pushen?
“Ik ben niet zo voor sturing van bovenaf en kies liever voor maatwerk. Ik heb al eens vaker gewezen op het Deense model. Of je nu laag- of hoogopgeleid bent, het kan altijd dat je op een zeker moment niet interessant genoeg meer bent voor de arbeidsmarkt. Toch is er altijd behoefte aan mensen die willen werken. Laten we dan proactief omscholingstrajecten aanbieden, zoals ze dat in Denemarken zo mooi doen. Het bedrijfsleven signaleert waar behoefte aan is en de overheid biedt vervolgens omscholing aan voor deze functies. In ruil voor een fatsoenlijke uitkering moet de burger zich laten omscholen. En de bedrijven moeten de omgeschoolde mensen vervolgens ook wel aannemen. Iedereen gaat een verplichting aan, maar elke partij krijgt er ook iets voor terug. Dit is wat economen Pareto-optimaal noemen, er zijn alleen maar winnaars!”
Waarom is dit systeem er nog niet?
“De kabinetten Rutte I, met PVV gedoogsteun, en Rutte II (met VVD en PvdA) konden de arbeidsmarkt niet hervormen, maar Rutte III kan dat wel. Onder het vorige kabinet was politiek een kwestie van uitruilen, dan kom je nooit tot een dergelijke integrale oplossing. Met het huidige kabinet echter denk ik dat het wel eens zou kunnen gebeuren.”
Van de Broek nam ook het heikele woord immigratie in de mond. Hij suggereerde dat gedoseerde immigratie onvermijdelijk is om de arbeidsmarkt te laten functioneren.
“PVV en Forum voor Democratie zullen het niet leuk vinden om te horen, maar we kunnen niet anders, zeker gezien de demografische ontwikkelingen. De beroepsbevolking slinkt. Tegelijkertijd zegt Van de Broek ook terecht dat we moeten spreken over proactieve immigratie. We kunnen nu eenmaal niet de hele wereld in onze armen sluiten. We zouden moeten selecteren op basis van de behoefte binnen onze arbeidsmarkt, dat doen ze in Australië en Canada ook en dat werkt heel goed. Daar heerst dan ook niet zo’n negatief sentiment wanneer het over immigratie gaat. We hebben nu echt een proactief immigratiebeleid én een proactief arbeidsmarktbeleid nodig.”