Sociale media zorgen niet voor meer psychische klachten

Sociale media zorgen niet voor meer psychische klachten

Constant appen en facebooken maakt mensen depressiever. Toch? Onzin, zo blijkt uit Tilburgs onderzoek. Bij geen enkele leeftijdsgroep is sprake van een negatieve invloed door gebruik van sociale media.

Regelmatig komen er berichten voorbij over de negatieve effecten van sociale media. We worden er massaal ziek van, als we de verhalen over toegenomen slapeloosheid, depressie en eenzaamheid moeten geloven.

Afgelopen donderdag publiceerden Tilburgse en Italiaanse wetenschappers een opvallend onderzoek waaruit blijkt dat het allemaal reuze meevalt met de dramatische gevolgen voor ons gevoelsleven van al dat facebooken, instagrammen en whatsappen. We vroegen onderzoeksleider dr. Peter van der Velden van CentERdata hoe het precies zit.

Verschillende media schreven al over de verrassende uitkomsten van uw onderzoek, was u zelf ook verbaasd?

“Nee, deze uitkomst was voor mij geen echte verrassing. Er is de afgelopen jaren heel wat onderzoek gedaan naar dit onderwerp en uit die studies ontstond zeker niet het beeld dat gebruik van sociale media overduidelijk psychische problemen deed toenemen. Sommige studies vonden geen verband, andere een klein positief effect of een klein negatief effect. Niks schokkends. Ook het omgekeerde werd niet bewezen, dus dat mensen die geen gebruik maken van sociale media geen slaapproblemen of depressieve gevoelens hebben.”

Toch lezen we regelmatig artikelen die schrijven dat veelvuldig appen, scrollen en video’s kijken mensen somber maakt of in een isolement doet raken.

“Het probleem is dat het dan vaak om cross-sectioneel onderzoek gaat, waarbij op één moment aan mensen wordt gevraagd hoeveel gebruik ze maken van sociale media en of ze ook depressieve gevoelens hebben. Dat soort studies tonen soms wel een duidelijk verband aan, maar je weet eigenlijk niet wat de kip of het ei is.”

Wat is er anders aan jullie onderzoek?

“Wij hebben een omvangrijk longitudinaal onderzoek uitgevoerd, waarbij we een grote representatieve groep Nederlanders (3.486 deelnemers van 16 jaar en ouder) over een langere periode volgden, afkomstig uit het longitudinale LISS panel. We vroegen tweemaal, met een tussenpoos van een jaar, of de deelnemers gebruik maakten van sociale media zoals Whatsapp, Twitter, Facebook en Youtube. We waren vooral benieuwd naar hoe vaak ze chatten of berichten en boodschappen lezen of plaatsen. Daarnaast keken we naar psychische problemen, eenzaamheid en moeilijkheden met slapen, maar niet alleen van dat moment, maar ook ervoor en erna.”

“Je ligt toch al wakker en besluit daarom maar even de laatste facebook-updates op je telefoon te bekijken.”

Waarom is dat laatste zo belangrijk?

“Daarmee wordt voorkomen dat de verkeerde conclusies worden getrokken. Wanneer je geen rekening houdt met bestaande problemen op emotioneel gebied, dan lijken mensen die veel sociale media gebruiken wel meer psychische en slaapproblemen op de korte en langere termijn te hebben. Vandaar dat sommige studies wel een negatief effect van sociale mediagebruik lijken te vinden. Wij zien juist aanwijzingen voor het tegenovergestelde: dat mensen met psychische of slaapproblemen vaker sociale media gebruiken. Je ligt toch al wakker en besluit daarom maar even de laatste facebook-updates op je telefoon te bekijken.”

Veel mensen voelen onbehagen als het over sociale media gaat. Ouders maken zich zorgen over het mediagebruik van hun kinderen. Is er dan helemaal niets aan de hand?

“Natuurlijk zijn er jongeren die verslaafd zijn aan sociale media. Wanneer je ziet dat iemand niet meer van zijn mobiel loskomt, geen vriendjes en vriendinnetjes ziet en er continu ruzies ontstaan over buitensporig telefoongebruik, dan is er meer aan de hand. Ik snap dat ouders zich daar dan zorgen over maken. Je moet eerst onderzoeken of het om een fase gaat in de ontwikkeling van het kind. Zo’n fase gaat vaak ook weer voorbij. Of dat de problemen meer in de verslavingshoek zitten, dat vraagt om een specifieke behandeling. Het zijn dan niet zozeer de sociale media die de problemen veroorzaken, vroeger zou zo’n jongere misschien gaan drinken of blowen.Ondanks alle negatieve verhalen is het in ieder geval niet zo dat met de opkomst van sociale media er opeens veel meer mensen met psychische problemen of slaapproblemen zijn bijgekomen. Die groep is al jaren redelijk stabiel. Vergeet niet: vóór de opkomst van de sociale media had een deel ook te kampen met psychische klachten en slaapproblemen.”

Hoe verklaart u dat hardnekkige beeld van destructieve sociale media?

“Problemen zijn nou eenmaal interessant om over te schrijven, ook al zijn ze een beetje onzin. Zo krijgt een onderzoek waaruit blijkt dat sociale media zorgen voor slapeloze nachten en sombere gevoelens meteen massale aandacht. Onderzoek waarin dit wordt ontkracht, krijgt amper aandacht. Tot de tijd rijp is voor een tegengeluid, zoals wij nu met onze publicatie meemaken. “

Gaat u dit thema nog verder onderzoeken?

“Mijn expertise is stress en trauma en de uitkomsten die nu gepubliceerd zijn, maken deel uit van een omvangrijkere studie. Daarin willen we onderzoeken wat het effect is van sociale mediagebruik bij mensen die iets schokkends hebben meegemaakt. We weten dat sociale relaties van groot belang zijn bij het verwerken van een heftige gebeurtenis. Sommige mensen trekken zich na een nare gebeurtenis terug en anderen zoeken juist actief steun in hun omgeving, daar is wel onderzoek naar gedaan. Maar we weten niet wat het effect is van de tijd die mensen op sociale media doorbrengen. Hebben ze daar baat bij of juist niet? Daar hopen we nu achter te komen.”

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.