De burger kan het klimaatprobleem niet oplossen

Een jaar geleden maakte de overgrote meerderheid van de Nederlanders zich zorgen over de opwarming van de aarde. Nu de rekening gepresenteerd wordt, is dat nog maar iets meer dan de helft. De bereidheid tot actie neemt af. Hoogleraar milieueconomie Reyer Gerlagh vindt dat niet vreemd. “Dit is een probleem dat de burger niet kan oplossen.”

De zorgen van Nederlanders over de opwarming van de aarde verdwijnen als ijsbergen voor de zon. In december 2017 maakte 80 procent zich er zorgen over, in maart 2019 is dat nog maar 65 procent, blijkt uit onderzoek van I&O Research. Mensen hebben moeite om hun gedrag aan te passen. Ze vinden dat de overheid en het bedrijfsleven eerst actie moeten ondernemen. ‘Zolang grote bedrijven de uitstoot niet terugdringen, maken mijn acties niet uit,’ vinden de meeste van de 2.572 respondenten.

Heel begrijpelijk, vindt hoogleraar milieueconomie Reyer Gerlagh. Mensen bekommeren zich om het milieu, maar horen vervolgens van politieke partijen dat de energietransitie veel geld gaat kosten. “Dan zeggen mensen dat ze daar niet zoveel zin in hebben. Ik vind dat niet vreemd. De overheid moet zorgen dat ze draagkracht creëert, in plaats van dat ze draagkracht om zeep helpt. Beleid maken, zodat mensen het wel kunnen betalen.”

Kan de overheid dit beleid wel betalen?

“Klimaatbeleid kost weinig. Economische groei hebben we in de basis te danken aan het feit dat we innoveren. We innoveren dankzij mensen die hoogopgeleid zijn en de vrije markt, waarin het voor bedrijven aantrekkelijk is om iets nieuws te bedenken waarmee kosten verlaagd kunnen worden, of nieuwe markten geopend.

Fossiele brandstoffen zijn hiervoor niet nodig, onze economie kan heel goed zonder. Ik wil niet zeggen dat de energietransitie geen geld kost, maar de kosten zijn niet zo bijzonder groot, in vergelijking met bijvoorbeeld de kosten van de Brexit. Als we de energietransitie niet kunnen betalen, kunnen we ook de Brexit niet betalen.”

We moeten innoveren?

“De vraag is niet of we innoveren, de vraag is waarin we innoveren. Willen we nog slimmere methodes om olie te boren in moeilijke gebieden? En onze knapste koppen daarvoor inzetten, wat we al meer dan honderd jaar doen?

Of willen we schone energie ontwikkelen? Hernieuwbare energie is nog niet concurrerend, maar dat kan je ook nog niet verwachten. Als we er net zoveel aandacht aan geven als aan fossiele brandstoffen, zijn de problemen die we nu hebben straks opgelost.”

Reyer Gerlach

Er moet dus wat veranderen, maar zonder de Nederlandse burger gaat het toch niet?

“Hoezo niet?”

Mensen kunnen ervoor kiezen om zonnepanelen op het dak te leggen, of om dat niet te doen. Als iedereen er voor kiest, maken we als land een grote stap vooruit

“Of dat een grote stap is, weet ik niet. Maar stel dat uit een berekening blijkt dat op alle daken zonnecellen moeten komen, wat is dan de conclusie over de verantwoordelijkheid van de burger?

De overheid kan dan zeggen dat alle huizen vanaf nu zonnecellen moeten hebben. Daar hebben we geen verantwoordelijke burgers voor nodig. We leven in een land met zeventien miljoen inwoners. Ik zie niet in waarom die allemaal zelf verantwoordelijk moet zijn. Daar hebben we toch een representatieve regering voor?”

De overheid moet dus haar verantwoordelijkheid nemen?

“Dit is een probleem dat de burger niet kan oplossen door bij elke beslissing na te denken of iets wel goed is voor het klimaat, of er geen kinderarbeid aan te pas is gekomen, of de dieren niet teveel te lijden hebben gehad. Makkelijker is het dat de overheid zegt wat wij als maatschappij acceptabel vinden, en dat ervoor gezorgd wordt dat onwenselijke dingen niet gebeuren. Nu ontwijkt de overheid haar verantwoordelijkheid.”

Maar vast niet alleen de overheid. Is het tijd dat ook bedrijven in actie komen?

“Inderdaad. We hebben in Nederland veel huizen, dus als je in 2050 van het gas af wil zijn, moet je nu beginnen. Dat lijkt me een redelijke beleidsstrategie. Maar als je wil dat ons bedrijfsleven dan ook van kolen en gas af is, moeten we ook daar een begin mee maken. En dat moet meer zijn dan het huidige voorstel van de industrie, dat ze beloven hun best te doen. Het moet duidelijker worden. Bedrijven kunnen veel meer doen dan burgers, en voor minder geld.”

_Advertentie.