Seksueel misbruik onder studenten: wat is de rol van de universiteit?
Meiden en vrouwen tussen de 12 en 24 jaar lopen het meeste risico op seksueel misbruik. Dat blijkt uit de cijfers van het Centrum Seksueel Geweld (CSG). Onder die groep slachtoffers vallen ook studenten. Wat is de impact van seksueel misbruik? En hoe moeten universiteiten hiermee omgaan?
Cece Dao (21), een Vietnamese studente van de International Bachelor Communication & Media aan de Erasmus Universiteit, zegt deel uit te maken van die groep. Ze zou aangerand zijn door een medestudent in 2017. Cece meent dat de universiteit niet genoeg actie ondernomen had nadat ze het ongewenste gedrag gemeld had bij studentencoördinatoren. Ze besloot een petitie te starten waarin ze eiste dat de vermeende aanrander van de universiteit verwijderd wordt. De petitie is inmiddels bijna 3.000 keer ondertekend. De universiteit besloot begin april om de medestudent thuis online college’s te laten volgen.
Shockerend en traumatiserend
Omdat Cece problemen had met haar studentenkamer, zou ze een paar dagen bij een goede vriend overnachten. “Het gebeurde toen ik sliep,” vertelt Cece. “Ik voelde zijn handen op mijn lichaam toen ik wakker werd. Het was ongeveer drie uur ’s nachts. Hij bleef me betasten. Hij raakte mijn geslachtsdelen aan en probeerde mijn shirt uit te trekken. Dat ging door totdat het licht werd. Ik wist niet hoe ik moest reageren, want ik was verward. Ik was bang, want het was donker en shockerend. Het is erg heftig wanneer een vriend zoiets doet.”
Cece maakte de ‘freeze’-reactie mee, een bekend fenomeen bij slachtoffers van seksueel misbruik. Bij verkrachting voelt zelfs 50% van de slachtoffers zich ‘verlamd’, meldt het CSG.
Met steun van vrienden, waaronder een vriendin die ook seksueel misbruik heeft meegemaakt, besloot Cece haar verhaal een dag later openbaar te maken op Facebook, zonder de naam van de dader te noemen. In een privébericht bood de vermeende aanrander zijn excuses aan en beweerde hij te gaan stoppen met de opleiding.
‘Pas na de petitie kwam ik erachter dat de universiteit een juridische commissie heeft’
In het nieuwe collegejaar kwam ze hem echter tegen tijdens colleges. “Dat was traumatiserend en ik kreeg angstaanvallen. Ik besloot om hulp te vragen bij de studentencoördinatoren, die mij vervolgens naar de decaan stuurden. Maar er werd beweerd dat de universiteit geen maatregelen kon treffen, zolang ik geen politierapport had opgesteld en bewijs had. Pas na de petitie kwam ik erachter dat de universiteit een juridische commissie heeft. De universiteit had dus wel de autoriteit om onderzoek te doen en maatregelen te treffen. Maar niemand had mij hierover geïnformeerd. Daarnaast ondernam de universiteit wel actie toen de petitie onder de aandacht kwam. Dat kwam mij verdacht over,” zegt Cece.
Een jaar na het misbruik is Cece met hulp van de decaan naar de politie gestapt. Het onderzoek is nog steeds gaande, ondanks dat ze berichten heeft getoond waarin de veronderstelde aanrader zijn daden toegeeft en zijn excuses aanbiedt. Ondertussen heeft ze ook een klacht ingediend bij de juridische commissie van de universiteit. Cece: “Dit is een erg problematisch en bureaucratisch proces. Het duurt ontzettend lang. Het voelt soms alsof het machines zijn in plaats van mensen.”
Geheimhouding
Seksueel geweld en seksuele grensoverschrijding komen veel voor, blijkt uit het anonieme bevolkingsonderzoek van Rutgers, het kenniscentrum van seksualiteit. Het centrum meldt dat 22% van alle vrouwen en 6% van alle mannen in Nederland weleens tegen hun wil penetratie of manuele seks hebben meegemaakt en/of is gedwongen om seksuele handelingen te doen tegen hun wil. Rutgers noemt deze vormen van seksueel misbruik seksueel geweld. Een veel hoger percentage is slachtoffer geworden van seksueel grensoverschrijdend gedrag: 53% van de vrouwen en 19% van de mannen is (ook) weleens gezoend of seksueel aangeraakt terwijl ze dit niet wilden.
Van deze slachtoffers hebben ruim 33% van de mannen en 25% van de vrouwen hun ervaring(en) met seksueel misbruik nooit aan iemand verteld. Maar een klein gedeelte, 4% van de mannen en 11% van de vrouwen, heeft aangifte gedaan.
‘Er zijn veel redenen om seksueel misbruik stil te houden. Voorbeelden daarvan zijn schuld, schaamte, taboe, angst voor victim blaming en chantage’
“Hoewel het onderzoek van Rutgers anoniem is uitgevoerd en verwacht wordt dat mensen daarin eerdere onthullingen zullen doen, verwacht het CSG dat de cijfers die bekend zijn nog steeds niet alle gevallen van seksueel misbruik dekken,” zegt Janna Teeuwen, casemanager CSG Utrecht. “Er zijn voor slachtoffers veel redenen om seksueel misbruik voor zich te houden. Voorbeelden daarvan zijn schuld, schaamte, taboe, angst voor victim blaming en chantage. Daarnaast hebben slachtoffers van langduring misbruik het geweld vaak voor een lange tijd voor zich moeten houden en zichzelf voorgenomen om het nooit tegen iemand te vertellen. Er kan ook een loyaliteitsconflict ontstaan wanneer de dader een bekende is. Vaak is het stereotype beeld van een verkrachting nog altijd ‘de man uit de bosjes’, terwijl bekend is dat de dader meestal een bekende is: onder studenten is dit vaker een vriend of vriendin, kennis of date. Een andere reden kan zijn dat mensen datgene wat hen overkomen is niet zien als seksueel misbruik en daarom het niet zo benoemen en/of geen hulp zoeken.”
Victim blaming
Cece heeft haar verhaal een dag na het misbruik openbaar gemaakt. Toch heeft zij vanwege victim blaming haar familie een jaar lang niks verteld. “Vietnam is behoorlijk conservatief. Ik ben daar vaak verbaal lastiggevallen op straat. Mijn ouders gaven mij dan de schuld. Ze zeiden dat het waarschijnlijk lag aan de manier waarop ik me kleed, mijn neuspiercing of de manier waarop ik me gedraag. Toen ik een politierapport had ingediend, besloot ik om het te vertellen aan mijn ouders en zus. Direct gaven ze mij de schuld. Ik hoopte dat mijn zus progressiever zou zijn. Ik heb besloten om het er niet meer met ze over te hebben om mezelf geen pijn te doen. Ook al doet geen steun krijgen van mijn familie ook pijn.” CSG meldt dat het beschuldigen van het slachtoffer meestal pijnlijker is voor hem of haar dan het misbruik zelf.
Twee op de drie slachtoffers van verkrachting maakt zonder therapie opnieuw seksueel geweld mee
Ook buiten de familie heeft Cece negatieve reacties gehad. “Ik kreeg negatieve reacties op de Facebookpagina van de petitie, in de reacties onder artikelen van het universiteitsmagazine en zelfs op mijn persoonlijke Facebookpagina. Zo noemde iemand mij een ‘attention piece of shit’ op mijn Facebook-tijdlijn. Veel mensen vergeten vaak dat het slachtoffer een trauma doormaakt. Het vergt veel werk om deze negatieve mentaliteit te veranderen.” Toch demotiveren deze negatieve reacties haar niet. Integendeel: het geeft haar meer motivatie om verandering te brengen in hoe er in het algemeen over seksueel misbruik gedacht wordt. “Het gaat niet alleen om mij, maar ook om heel veel andere slachtoffers.”
Hulp van de universiteit
Het meemaken van seksueel geweld heeft bij een groot deel van de slachtoffers ingrijpende gevolgen, meldt Rutgers. Meer dan de helft van de vrouwen en bijna de helft van de mannen geven aan dat ze problemen hebben als gevolg van seksueel geweld. Het gaat hierbij met name over psychische, seksuele en relationele problemen. Enkele voorbeelden zijn beschadiging van het zelfvertrouwen en/of zelfrespect, (sterke) vermindering van behoefte aan seks, en bindingsangst. Daarnaast geeft het CSG aan dat twee op de drie slachtoffers van verkrachting zonder therapie opnieuw seksueel geweld meemaken. Professionele hulp is dus cruciaal.
“Een reden voor het verhoogde risico op seksueel misbruik onder studenten is hun bovengemiddelde alcoholconsumptie,” laat Teeuwen weten. Onder invloed van alcohol kan een slachtoffer zijn of haar grenzen niet meer goed aangeven, waar misbruik van gemaakt kan worden. Aan de andere kant zou het kunnen zijn dat de dader grenzen niet meer goed aanvoelt.
‘Universiteiten zouden moeten erkennen dat seksueel misbruik in meerdere vormen voorkomt onder studenten’
Annelies Aquarius, studentenpsycholoog en vertrouwenspersoon van Tilburg University, zegt dat studenten die ongewenst gedrag (in algemene zin) meemaken of hebben meegemaakt, vertrouwenspersonen doorgaans weten te vinden. “Meestal nemen studenten contact op met vertrouwenspersonen, studentendecanen, studentenpsychologen of opleidingscoördinatoren. Dit zijn allemaal medewerkers van de universiteit waar studenten doorgaans terecht kunnen voor laagdrempelige hulp. Ook buiten de universiteit nemen studenten contact op met hulpverleners, zoals huisartsen, psychologen of de politie. Het indienen van een klacht is ook een mogelijkheid voor studenten. Dit staat duidelijk op website van de universiteit.” Ook voor internationale studenten lijkt het helder te zijn waar ze hulp kunnen vinden omtrent ongewenst gedrag. Aquarius: “Bij de studentenpsychologen komen inmiddels bijna 40% van de aanmeldingen van internationale studenten. Wij kunnen studenten helpen wegwijs te worden in het Nederlandse zorgsysteem.” Informatie over het werk en de bereikbaarheid van hulpverleners staat ook duidelijk op de website. “Maar meer specifieke informatie over seksueel misbruik staat er niet op,” aldus Aquarius.
Nodige veranderingen
Teeuwen vindt dat universiteiten een belangrijkere schakel zouden moeten zijn: “Universiteiten zouden moeten erkennen dat seksueel misbruik in meerdere vormen voorkomt onder studenten en uitspreken dat dit niet getolereerd wordt. Laat het op universiteiten duidelijk zijn dat er een vertrouwenspersoon is bij wie studenten hun verhaal kwijt kunnen. Laat deze vertrouwenspersonen ook bekend zijn met het CSG om daar advies te vragen over mogelijke hulp. Ook is het van belang dat de vertrouwenspersonen een slachtoffer binnen zeven dagen na het misbruik verwijzen naar het CSG.” Volgens het CSG is er binnen die zeven dagen de meeste kans op psychisch herstel, het voorkomen van geslachtsziektes en zwangerschap, en het veiligstellen van DNA-sporen. Cece hoorde over het bestaan van het CSG van de politie. Hulpverleners van de Erasmus Universiteit hadden haar hier niets over verteld.
De Erasmus Universiteit heeft dezelfde soort informatie staan op hun website als de website van Tilburg University. Maar ook Cece neemt hier geen genoegen mee. Samen met de secretaris van het College van Bestuur is ze bezig met het implenteren van nieuwe maatregelen op het gebied van seksueel misbruik binnen de Erasmus Universiteit. Cece: “De universiteit moet voorzien in specifieke steun omtrent seksueel misbruik, want seksueel misbruik komt vaker voor dan de universiteit denkt. Studenten moeten op hun eerste dag op de universiteit geïnformeerd worden over met wie ze contact kunnen opnemen voor als ze te maken krijgen met seksueel misbruik. Er moet één persoon zijn die weet wat de mogelijkheden zijn, zodat studenten niet heen en weer gestuurd worden naar verschillende personen. Ook moet de universiteit onderwijs geven over basisrechten en seksuele toestemming. Sommige mensen zeggen dat ze niet seksueel misbruikt zijn, maar zijn toch seksueel betast zonder toestemming, bijvoorbeeld. Ze erkennen hun ervaring dus niet als seksueel misbruik, terwijl dat wel het geval is. Daarnaast is goede psychologische steun belangrijk. Toen ik naar de studentenpsycholoog ging, lag de focus uiteindelijk op mijn academische prestaties. Om op academisch gebied te groeien, moet je ook de mogelijkheid hebben om mentaal te groeien.”
Niet alleen meer hulp verlenen, maar ook meer inzet om seksueel misbruik onder studenten te voorkomen, is de vraag van Cece en Teeuwen aan Nederlandse universiteiten. Meer specifieke aandacht, duidelijkheid, educatie en het benutten van externe hulpverlening zoals het CSG kunnen de sleutel zijn.
Advertentie.
