Afscheid van rector magnificus Emile Aarts

Elke maand plaatst projectleider Academisch Erfgoed Pieter Siebers kenmerkende gebeurtenissen, personen, gebouwen of objecten in historisch perspectief. Deze keer: het afscheid van rector magnificus Emile Aarts.

Portret van Emile Aarts door Paul van Dongen

Portret van Emile Aarts door Paul van Dongen

Op 24 mei neemt Emile Aarts afscheid als rector magnificus van Tilburg University. Een rector magnificus (Latijn voor ‘hoogste bestuurder’) gaat over het onderwijs en onderzoek van een universiteit. Het takenpakket varieert per universiteit maar in alle gevallen is de rector lid van het College van Bestuur, het dagelijks bestuur van de universiteit. In Tilburgs is de rector verantwoordelijk voor “het onderwijsbeleid inclusief aansluitingsproblematiek vwo-wo en samenwerking met hbo, het onderzoeksbeleid inclusief tweede en derde geldstroomonderzoek, internationalisering, het leerstoelenbeleid en de Academische representatie (College voor Promoties)”.

Ambitieuze projecten

Rectores worden sinds het einde van de jaren zestig in beginsel voor een periode van vier jaar benoemd, soms vindt een herbenoeming plaats. Tot vroeg in de 21e eeuw was een rector vrijwel altijd afkomstig uit de eigen kring van hoogleraren. Emile Aarts, afkomstig van de Technische Universiteit Eindhoven, was in Tilburg de eerste ‘van buiten’. Dat heeft zonder twijfel te maken met de plannen van de universiteit om verbindingen aan te knopen met de wereld van de bètawetenschappen en techniek, die steeds meer aan gewicht wint – ook in het laatste advies van de commissie Van Rijn over de toekomst van de universiteiten.

Tilburg heeft tijdens het rectoraat van Aarts de komst gezien van ambitieuze projecten als JADS in ’s-Hertogenbosch en Mind Labs in de binnenstad van Tilburg. Projecten als deze mogen wel eens voor gefronste wenkbrauwen zorgen, ze hebben meer geschiedenis binnen de instelling dan vaak gedacht. Zo was Max Euwe in de jaren ’50 aan deze instelling verbonden als directeur van het eerste rekencentrum, dat een belangrijke impuls was voor onderzoeksgroepen die zich met data en kennistechnologie bezig hielden. Ze bestaan niet meer, maar het Instituut voor Taal- en Kennis Technologie (ITK) en het Infolab – onderdeel van wat in de vorige eeuw Bestuurlijke Informatie Kunde heette, zou je in hun tegendraadsheid kunnen zien als wegbereiders voor de keuzes van nu.

Erebaan

Waar rectoren zich nu met strategische kwesties als data science bezighouden, was het rectoraat in de aanvangsjaren van de universiteit meer een erebaan, die elk jaar door een andere hoogleraar bezet. De eerste was Thomas Goossens die niet alleen rector was, maar ook een uiterst spaarzame hoogleraar die ook nog eens beheerder was, een ambtelijke rol die hij tot in de jaren vijftig bleef vervullen. De bekendste rector magnificus – net voor en na WO II – was Martinus Cobbenhagen, vaak de founding father van de instelling genoemd, naar wie niet alleen het oudste gebouw van de instelling is genoemd, maar ook een middelbare school in de stad en straten – ook buiten Tilburg.

Sinds de oprichting hebben, na het vertrek van Aarts, nu 32 rectores magnifici de universiteit gediend en bij academische plechtigheden altijd dezelfde ambtsketen gedragen. Alle rectoren zijn geportretteerd, hun tekeningen zijn permanent te zien in de portrettenzaal. In het Cobbenhagengebouw. Het portret van Emile Aarts krijgt daar ook een plaats, maar zal eerst te zien zijn in een tijdelijke tentoonstelling over het werk van Paul van Dongen, de kunstenaar die de laatste drie portretten voor zijn rekening nam. Aarts is ook de eerste rector die bij zijn afscheid een boom cadeau kreeg, een Paulownia tomentosa. Die staat bekend als een pioniersboom, omdat die – ook in moeilijke omstandigheden – snel wortel schiet.Pieter Siebers is kunsthistoricus en verantwoordelijk voor het academisch erfgoed van Tilburg University. Hij is verbonden aan de divisie Executive Services en schreef onder de meer de Kleine encyclopedie – Tilburg University 1927-2017, waarin heden en verleden van de instelling worden belicht. Hij ontwikkelt momenteel een erfgoedportaal, dat toegang zal bieden tot onder meer de archieven en collecties van de instelling.

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.