Ad Vingerhoets zwaait af: ‘Ze noemen me de huilprofessor, maar daar lig ik niet wakker van’

Ad Vingerhoets zwaait af: ‘Ze noemen me de huilprofessor, maar daar lig ik niet wakker van’

Na meer dan veertig jaar neemt hoogleraar Ad Vingerhoets afscheid van de universiteit. Zijn onderzoek naar emoties zoals huilen is opvallend, vernieuwend en baanbrekend. Het leverde hem een pakkende bijnaam op: de huilprofessor. Ter gelegenheid van zijn afscheid sprak Univers met hem over zijn onderzoek, zijn eigen emoties en de toekomst. 

Gaat uw afscheid voor de nodige tranen zorgen?

‘Ja, dat zou zomaar kunnen.’

U was een van de eerste wetenschappers die onderzoek deed naar huilen. Wat voor impact heeft uw onderzoek gehad?                        

‘Er waren enkele wetenschappers die reeds onderzoek deden naar emoties. Maar niet op een dusdanig grootschalige manier zoals ik dat deed. In zekere zin was ik een pionier op dit terrein met belangrijk en baanbrekend onderzoek. Nu valt het te hopen dat anderen op mijn onderzoek kunnen voortbouwen. Maar het is een goed begin geweest.’ 

Is er meer belangstelling voor dit onderwerp gekomen?

‘Er zijn een paar onderzoekers bijgekomen. Maar huilen blijft nog altijd het stiefkindje van de wetenschap. Waarom weet ik eigenlijk niet, mijn vermoeden is dat we niet goed over het onderwerp nadenken. We vergelijken huilen met vlinders in de buik of bibberende knieën, dus met symptomen van emoties. Als psychologen zijn we echter niet geïnteresseerd in symptomen, maar in de oorzaak daarvan. Doordat huilen slechts als symptoom wordt beschouwd, besteden we er niet genoeg aandacht aan. Dit zorgt voor veel misvattingen die nuancering behoeven.’

“Van de naam huilprofessor lig ik niet wakker” 

U krijgt veel media-aandacht, ziet u dat als positief of als een lastige bijkomstigheid?

‘Ik word weleens de huilprofessor genoemd. Maar daar lig ik niet wakker van. Als je onderzoek doet naar zo’n onderwerp kun je zoiets verwachten. Maar het is niet zo dat ik hierdoor extra aandacht van de grote massa krijg. Hoewel, en dat is toch opvallend, kinderen vinden het wel heel interessant. Er komen veel hulpverzoeken voor profielwerkstukken binnen. Dan vragen ze om tips of willen ze mij interviewen.’ 

Helpt u dan ook?

‘Jazeker, ik help ze allemaal.’ 

Welk onderzoek heeft uw denken veranderd?

‘Ik ging eerst uit van het idee dat huilen oplucht. Maar toen bleek uit ons onderzoek dat waarschijnlijk niet het huilen oplucht, maar de troost die je van anderen krijgt. Inmiddels ben ik zelf, verrassend genoeg, op een punt aangekomen waar ik geloof dat huilen belangrijker is voor onze morele ontwikkeling dan voor onze gezondheid. Dat was een hele omschakeling voor mij. Dus het was mijn eigen onderzoek dat mijn denken veranderd heeft.’ 

U heeft gezegd dat het nut van vakanties rijkelijk overschat wordt: bent u van plan om stil te zitten nu u met pensioen gaat?

‘Nee, ik ga gewoon door met onderzoek. Ik heb hier op de universiteit gastvrijheid, dus ik krijg een computer en een kamer. Meer heb ik ook niet nodig voor mijn werk. Ik heb uitstekende contacten met jonge onderzoekers, echte toppers, uit Oslo en Rijeka, waarmee ik nog steeds met heel veel plezier samen onderzoek doe.’

Foto: Dolph Cantrijn

Foto: Dolph Cantrijn

Wat voor onderzoeksplannen heeft u nog?

‘We hebben nou een wereldwijd project, ik geloof dat er al 64 labs meedoen, waarbinnen het onderzoek naar huilen wordt voortgezet. Wij willen meer te weten komen over hoe mensen reageren op het huilen van anderen en hoe dit per cultuur verschilt. Daarnaast gaan we onderzoeken of mensen die huilen daadwerkelijk betrouwbaar en eerlijk zijn. Eerder onderzoek heeft laten zien dat wij huilende mensen als warm en betrouwbaar ervaren, nu gaan we onderzoeken of dat echt zo is.’ 

Heeft uw onderzoek uzelf veranderd?

‘Dat denk ik niet. Ik lijd wel aan beroepsdeformatie: als ik iemand zie huilen, ga ik meteen analyseren. Maar dat is eigenlijk het enige, ik heb niet het idee dat mijn onderzoek mij persoonlijk veranderd heeft.’ 

Welke herinneringen zullen u altijd bijblijven?

‘Er zijn een aantal hele bijzondere dingen die ik nooit zal vergeten. Je had het net over vakanties. We hebben het begrip “leisure sickness” geïntroduceerd. Dus het idee dat mensen eigenlijk nooit ziek zijn, behalve in het weekend en vooral de eerste dagen van de vakantie. Een masterstudent heeft daar onderzoek naar gedaan, wat we vervolgens ook in een vaktijdschrift gepubliceerd hebben. Dat was in 2001. In 2010 zag ik tot mijn verbazing dat het woord “leisure sickness” dat jaar genomineerd was voor woord van het jaar in Engeland. Uiteindelijk is het dat niet geworden, maar ik vond het wel heel leuk. Andere herinneringen die me altijd gaan bijblijven zijn bijvoorbeeld mijn TEDx toespraak in Amsterdam of de lezing in een grote Britse “maximum security” gevangenis voor een groep gedetineerden. Dat zijn toch echt onvergetelijke herinneringen.’

“Mensen deden lacherig over mijn onderzoek en vroegen of ik mijn tijd niet aan iets beters kon besteden”

Welk advies zou u uw jongere zelf geven?

‘Mijn belangrijkste advies is, en dat is niet zo spectaculair: doe wat je leuk vindt. Ik heb ook tijden gekend waarin het allemaal niet zo makkelijk was om een vaste baan te krijgen. Veel van mijn medestudenten kozen eieren voor hun geld en gingen in de automatisering werken. Maar ik had een bepaald doel, ik wilde echt graag de wetenschap in. Ook daar was het altijd wel tegen de stroom in zwemmen, mensen deden lacherig over mijn onderzoek en vroegen of ik mijn tijd niet aan iets beters kon besteden. Die vragen krijg ik nog steeds. Maar daar laat ik me niet door van mijn stuk brengen.’

Welke emoties komen bij u op als u terugdenkt aan uw tijd aan deze universiteit?

‘Nostalgie. Maar ook dankbaarheid. Ik kijk met enorm veel plezier terug op mijn tijd aan deze universiteit.’Vandaag geeft Ad Vingerhoets een theatervoorstelling in Theaters Tilburg over de wondere wereld van de traan. De voorstelling begint om 20:30 uur, tickets zijn nog verkrijgbaar.

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.