Stop de verwelking van het Nederlands
Zo’n twintig wetenschappers, studenten en andere auteurs publiceerden vorige maand de bundel Against English. Daarin ageren zij tegen de toenemende verengelsing in Nederland en tegen de manier waarop dat gebeurt: de stille trom. ‘Dit boek is geboren uit verzet,’ zo schreven de Amsterdamse docent Niek Pas en de Nijmeegse hoogleraar Lotte Jensen op de achterflap. Ze vinden dat we onze eigen taal te veel veronachtzamen en onze oren te veel laten hangen naar de grillen van het Engels.
Daar zijn talloze voorbeelden van. De UvT werd Tilburg University, de adviseur werd een consultant en bij de kapper staat tegenwoordig een bord ‘Hello. We’re Open!’. De Partij van de Arbeid in Tilburg besloot daarom een prijs uit te reiken aan een winkel die consequent Engels vermijdt en Nederlands gebruikt. ‘Waarom zou alles in het Engels moeten,’ zegt Hans Rube van de PvdA. ‘Het is net alsof hier honderdduizenden Engelstalige toeristen komen om boodschappen te doen, maar dat is niet zo.’
Het bordje bij de kapper is natuurlijk klein grut. En dat een boekhouder tegenwoordig accountant is, is ook niet meer terug te draaien. Sommige Engelse woorden zijn in een paar decennia zo diep geworteld in het Nederlands dat verbanning onzinnig is. Wat veel erger is, is de verwelking van het Nederlands. Ik zal een voorbeeld geven: ‘Welkom in de intercity naar Roosendaal, welke zal stoppen in Breda en Etten-Leur. We zijn zojuist op tijd vertrokken van Station Tilburg en ik wens u namens het hele NS-personeel een goede reis.’
Het gaat er hierbij niet om dat de NS tegenwoordig doet alsof ze een vliegtuigmaatschappij is en mensen bij een treinritje van een kwartier zolang welkom heet dat je station Breda al ziet voordat de conducteur klaar is met praten, maar om iets anders. Het gaat om het woord welke. Welke is een vragend voornaamwoord. Tien jaar geleden durfden alleen ambtenaren en schrijvers van managementboeken het woord welke als betrekkelijk voornaamwoord te gebruiken in zinnen als: ‘Minstens zo belangrijk als de vraag hoe idealen functioneren, is de kwestie welke idealen door en in het werk van professies en professionals figureren’.
De laatste jaren is ‘welke’ echter in opmars, en niet bij mensen die er genoegen in scheppen om een afwijzing van vergunning of een ‘strategische agenda’ zo breedsprakig mogelijk op papier te zetten. Ik denk dat ‘welke’ een nieuwe stap in onze verengelsing is. De manier waarop steeds meer mensen ‘welke’ gebruiken is namelijk precies dezelfde als waarop in het Engels ‘which’ wordt gebruikt. Met andere woorden: onbewust bouwt deze conducteur zijn zin in het Engels, en vertaalt hem vervolgens terug naar het Nederlands. ‘Which’ vervangt hij niet door het gangbare ‘die’, maar door ‘welke’ omdat dat de vertaling is die hij op school heeft geleerd.
Wanneer mensen al in een andere taal denken en op basis daarvan hun Nederlandse zinnen gaan maken, moet je je afvragen wat je eerste taal is. Het internationale onderzoeksbureau Pisa liet deze maand zien dat een op de vier Nederlandse jongeren het basale leesvaardigheidsniveau niet haalt. Dat is niet gek als ze omringd worden door het Engels. Een ‘leesoffensief’ is niet voldoende, er is meer nodig: stop de verwelking van het Nederlands.
Advertentie.
