Thuiswerken: “We maken nu een enorme sprong”

Lege stoelen, uitgeschakelde computers en stilte. Werkkamers en kantoortuinen zijn uitgestorven. Door de coronacrisis wordt massaal thuisgewerkt en dat zal nog wel even blijven duren. Ineens moeten teams manieren vinden om virtueel samen te werken. Zal de ervaring die nu wordt opgedaan leiden tot een meer digitale manier van werken? We vroegen het aan arbeidsmarktdeskundige Ton Wilthagen.

Ton Wilthagen. Foto: Dolph Cantrijn

Het zijn drukke dagen voor hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen. Van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat voert hij telefoon- en skypegesprekken. Vanuit thuis. Eigenlijk had hij nu in Amsterdam moeten zitten, vanwege een fellowship van vijf maanden bij het NIAS, het Netherlands Institute for Advanced Study van het KNAW. Maar dat is in fysieke zin nu niet mogelijk, helaas, vertelt hij. “Ik heb een studio in Amsterdam, maar daar heb ik niet zoveel voorzieningen, dus ik kan nu beter vanuit thuis werken, bij mijn gezin. Dat doe ik toch al vaak. Ik kan op allerlei plekken werken, je kunt online al zoveel. Het stadium van vastzitten aan je boeken en je werkkamer ben ik allang voorbij.”

Zouden we meer moeten doen, dat thuiswerken, propageerde Wilthagen nog in januari van dit jaar in het Het Financieele Dagblad. Het is één van de manieren om milieuvervuilend woon-werkverkeer te verminderen. Hij constateert dat Nederlanders daar wel voor in zijn en dat het technisch ook kan, maar er nog wel een paar haken en ogen zijn: “Meer dan een dag per week thuiswerken kan leiden tot verlies van contacten met collega’s en leidinggevenden en negatief uitwerken op promotiekansen.”

World’s largest work-from-home experiment

Nu, door de pandemie gedwongen, moeten werknemers en leidinggevenden dat toch vanuit thuis zien op te lossen. Dat kan positief uitpakken voor het thuiswerken in de toekomst, denkt hij. “We maken nu een enorme sprong in iets wat we allang hadden moeten doen. Bloomberg noemt het: ‘the world’s largest work-from-home experiment’. Onder druk moeten we nu leren van de IT-mogelijkheden gebruik te maken. Mensen worden veel meer tech-savvy, ze worden compleet geüpdatet en geüpgraded naar flexibeler werken. Er zou wel eens een enorme versnelling van het thuiswerken kunnen komen.”

“Mensen worden veel meer tech-savvy, ze worden compleet geüpdatet en geüpgraded naar flexibeler werken”

Maar niet alleen de mogelijkheden, ook de moeilijkheden worden nu snel duidelijk, beseft Wilthagen. Zeker nu: “Mensen die eigenlijk nooit thuiswerken zitten nu vijf dagen binnen. We zullen leren wat de bezwaren zijn. Fitheid bijvoorbeeld, mensen die minder bewegen en minder aan sport doen. Sommigen rollen uit bed naar hun bureau. Daar word je niet erg blij van. En dan kun je ook nog last hebben van lawaaiige buren, afgeleid worden door kinderen. Problemen in relaties kunnen groter worden. Verveling kan toeslaan. We weten niet hoe het uitpakt.”

Illustratie: Hans van den Tillaart

Thuiswerken heeft de toekomst

Ook zonder een coronacrisis maakte het thuiswerken al een opkomst. Dat blijkt uit gegevens van het CBS: “Het aantal mensen met betaald werk die (soms) thuiswerken is toegenomen van 2,8 miljoen in 2013 naar 3,3 miljoen in 2018. Dat is 37 procent van de werkzame beroepsbevolking.” Het merendeel daarvan, 2 miljoen, doet dat overigens incidenteel. Maar het is een trend die hoe dan ook doorzet, volgens Wilthagen. “Millennials, de jongeren van nu, vinden het heel prettig om een dag minder te werken en ze willen daarnaast heel graag een dag vanuit thuis werken. Daardoor is het langzaam maar zeker wel enigszins normaal aan het worden.”

“Mensen hebben toch gezien dat het kan, dat het efficiënt is en dat het niet nodig is om altijd naar je werk te rijden”

Al zal de omslag wel niet meteen na de crisis komen, schat Wilthagen zo in. “De eerste reactie zal waarschijnlijk toch zijn dat mensen blij zijn terug te zijn. Dan is ineens een kantoortuin zo erg niet en zijn ze blij hun collega’s weer te zien. Zoals het liedje van Joost Nuissl Ik ben blij dat ik je niet vergeten ben. De eerste tijd zal alles daarom waarschijnlijk juist heel analoog zijn. Maar mensen hebben toch gezien dat het kan, dat het efficiënt is en dat het niet nodig is om altijd naar je werk te rijden. Dan kan toch die omslag naar flexibel werken komen.”

Onderzoek

Eerdere gelegenheden waarbij kantoorwerk een probleem was, denk aan code rood-achtige toestanden als sneeuw, waren voor Wilthagen al aanleiding voor eigen mini-onderzoekjes. “Ik ben daar al actief mee bezig geweest, via Twitter. Werk je nu thuis? Wat vind je ervan?” Ook nu blijft hij op de hoogte. “Een buurvrouw werkt thuis, die vertelde dat ze van haar werk een bureaustoel heeft meegenomen. Ze had zelf geen goede stoel. Dat is wel belangrijk, een goede werkplek. Ook voor de werkgever, die blijft verantwoordelijk voor goede arbeidsomstandigheden.”

‘Fitnessruimte’ van Ton Wilthagen

Hoe dan ook betekenen deze maanden van gedwongen thuiswerk dat een hoop ervaring wordt opgedaan aan de mogelijkheden en moeilijkheden, de voordelen en bezwaren van thuiswerken. Een schat aan ervaring is ook een snoeptrommel van data. Wilthagen verwacht dat het hem in ieder geval voorlopig wel bezig zal houden. “Ik verwacht dat er als gevolg hiervan heel wat mooie promotievoorstellen zullen volgen.”

_Advertentie.