Maak kennis met: promovendipsycholoog Annelies Aquarius

Maak kennis met: promovendipsycholoog Annelies Aquarius

Veel promovendi worstelen met de druk en de verwachtingen die het schrijven van een proefschrift met zich meebrengt. Een deel van hen loopt vast en heeft baat bij psychische ondersteuning. Sinds deze maand kunnen zij terecht bij hun eigen promovendipsycholoog: Annelies Aquarius.

Annelies Aquarius

Annelies Aquarius

De eerste gesprekken heeft Annelies Aquarius al gevoerd in haar hoedanigheid als promovendipsycholoog. Aquarius promoveerde zelf in 2005 op het gebied van medische psychologie en begrijpt dus waar PHD’s tegen aanlopen.

De nood is hoog onder PHD-kandidaten, zo bleek eerder al uit verschillende onderzoeken. Velen van hen krijgen te maken met depressie, burn-out en slaapproblematiek. Een aantal universiteiten besloot daarom een psycholoog speciaal voor promovendi aan te stellen. Tilburg University zag daar aanvankelijk weinig in. Maar veranderde van standpunt.

En dus staat Annelies Aquarius naast haar werk als studentenpsycholoog, de komende twee jaar ook één dag per week klaar voor promovendi. Univers sprak met haar.

Waarom hebben promovendi behoefte aan een eigen psycholoog?

“Promoveren is een unieke aangelegenheid, waarbij er intellectueel veel van je wordt gevraagd. Het gaat vaak om een jonge, startende wetenschappers die een grote (tijds-)druk ervaren. Hierdoor kunnen psychische klachten eerder optreden.

De positie van PHD’s in de wetenschappelijke wereld is bovendien complex. Er wordt van hen verwacht dat ze zeer zelfstandig en gemotiveerd zijn, maar tegelijkertijd verkeren ze ook in een afhankelijke positie ten opzichte van bijvoorbeeld hun begeleiders en co-auteurs. Dat kan spanningen opleveren.

Ik denk dan ook dat het goed is dat Tilburg University deze mogelijkheid tot kortdurende, laagdrempelige psychologische hulp aanbiedt. Zodat er al in een vroeg stadium (preventief) kan worden gezocht naar manieren om met dit spanningsveld om te gaan.”

Zijn er aanwijsbare oorzaken waardoor de druk op promovendi de afgelopen jaren is toegenomen?

“Dat is een complexe vraag. Ik denk dat zowel bij reguliere bachelor- en master studenten, als bij promovendi, de druk is toegenomen. Landelijk zien wij als psychologen bij deze doelgroepen een zeer hoge mate van perfectionisme en een toegenomen angst om fouten te maken. Zeker in combinatie met een financiële druk of het gevoel dat je perse binnen een bepaalde tijd klaar moet zijn.

Deze zaken kunnen een negatief en zelfs remmend effect hebben op een creatief proces zoals het schrijven van een dissertatie.”

Met welke problemen kunnen promovendi bij u terecht?

“Je moet dan denken aan concentratie- en motivatieproblemen, stressklachten, faalangst of uitstelgedrag. Maar ook meer algemene symptomen zoals angst- of stemmingsklachten kunnen een reden zijn om hulp te zoeken.

Na aanmelding volgt er overigens altijd eerst een intakegesprek waarin we samen in kaart brengen wat er speelt en welke soort begeleiding wenselijk is.”

Op welke manieren biedt u als psycholoog ondersteuning?

“Door middel van gesprekken help ik promovendi bij het uitdiepen, verhelderen en structureren van hun klachten. Verder reik ik ze manieren aan om zelf aan de slag te gaan met hun problemen.

Daarbij maak ik vooral gebruik van wetenschappelijk bewezen gesprekstechnieken, zoals cognitieve (gedrags-) therapie.”

Is één dag per week genoeg om iedereen te helpen?

“Goede vraag. In dit pilotproject starten we met één dag per week, voor een periode van twee jaar. De aanmeldingen komen nu al direct binnen, en de eerste gesprekken zijn al geweest. De komende periode moeten we dus goed in kaart brengen of dit voldoende zal zijn, of niet.”

Wat kunnen promovendi die tegen problemen aanlopen zelf doen?

“Dat hangt uiteraard erg af van de specifieke klachten. Zeker in deze tijd waarin we te maken hebben met de maatregelen rondom COVID-19, valt het niet altijd mee om zelf actie te ondernemen.

In algemene zin is het belangrijk om een regelmatig dagritme aan te houden. Voldoende nachtrust, gezonde voeding en (vooral) ook op gezette tijden ontspannen.

Promoveren is een zeer intensieve aangelegenheid, je kunt het bijna niet loslaten. Maar door af en toe toch afstand te nemen van je werk, bijvoorbeeld door te sporten, muziek te maken, mensen te spreken of met je hobby aan de slag te gaan, kun je ruimte in je hoofd creëren om nieuwe ideeën of inzichten op te doen.”

Wat vindt u mooi aan uw werk als psycholoog?

“Voor mij is het belangrijk om zinvol bezig te zijn in mijn werk. Dat ben ik door mensen te begeleiden bij het aanpakken van problemen waarmee  ze worstelen. Het werken met studenten en promovendi is extra uitdagend, doordat ze vaak zeer hoge eisen stellen aan zichzelf en aan het werk dat ze afleveren.”

Zelf bent u in 2005 gepromoveerd op het gebied van medische psychologie. Hoe heeft u uw eigen tijd als promovendus ervaren?

“Ik heb die jaren als heel bijzonder, maar ook als zeer intensief ervaren. In je hoofd ben je er altijd mee bezig. Het voelde als een enorme mijlpaal toen ik het manuscript na vier jaar kon inleveren.

Internationale congressen bezoeken, veel schrijven, en met honderden patiënten spreken. Al die dingen hebben mij veel geleerd over het leven. Het was daarnaast prettig dat ik fijne collega’s had. Daar heb ik veel aan gehad.

Recent is een van mijn promotoren, Johan Denollet, op relatief jonge leeftijd helaas overleden. Door zijn overlijden dacht ik de laatste tijd veel terug aan die promotieperiode. Ik realiseerde me weer hoe bijzonder en vormend deze tijd voor mij is geweest.”

Hulp nodig?

Promovendi die behoefte hebben aan advies of een luisterend oor kunnen zich aanmelden voor een gesprek met Annelies Aquarius door een mail te sturen naar phd-psychologist@tilburguniversity.edu.

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.