‘De universiteit gaat zware jaren tegemoet’

Wat betekent de coronacrisis voor de toekomst van onze universiteit? Topeconoom Sylvester Eijffinger denkt dat we ons moeten voorbereiden op barre tijden.

5vaneijff-nwbanner

1. Professor Eijffinger, eerder zei u nog dat we redelijk snel uit de recessie kunnen raken, omdat het geen systeemcrisis is, maar nu voorziet u toch dat zelfs de universiteiten in de problemen komen. Hoe dat zo?
“De hoop is gevestigd op een vaccin en hopelijk lukt de ontwikkeling ervan op korte termijn, maar het economische verkeer zal nog lange tijd ontregeld zijn. Vliegverkeer is er voorlopig niet of nauwelijks. Internationale studenten zullen het komend jaar wegblijven. Dat is een flinke aderlating. In de colleges voor economen bestaat soms de helft van de groep uit studenten van andere nationaliteiten. Wanneer ze niet uit Europa komen, betalen ze meer collegegeld. Die inkomsten lopen we nu mis. Bovendien zit er een bezuiniging van de overheid aan te komen.”

2. Pardon?
“De overheid laat elke vier jaar uitzoeken wat er kan worden bezuinigd op het hoger onderwijs. Het gaat om vijf miljard. Natuurlijk wordt het gepresenteerd als niets dan een gedachte-experiment, maar de huidige minister van Onderwijs staat niet bekend als de beste en meest standvastige van dit kabinet. Het zou me niets verbazen als er straks toch bezuinigingen aan komen en dan zeg ik: laten we proberen zoveel mogelijk de eigen broek op te houden.”

3. Wat kunnen we doen?
“We hadden natuurlijk al veel eerder de beweging naar online onderwijs moeten maken. Het kost nu nog de grootste moeite om online tentamineren te laten werken. Die inhaalslag moeten we snel maken. Tegelijk heeft de Maastrichtse rector Rianne Letschert een punt: online gaat niet alles oplossen. De beleving zal veranderen en de hele economie op en rond de campus wordt door de pandemie aangetast. Wanneer je online kunt studeren, kan dat opeens overal en wordt de concurrentie moordend. En de campus zal er fundamenteel anders gaan uitzien: want hoeveel mensen maken er nog gebruik van de mensa? Wie komt er nog naar de koffiecorner? Wat gebeurt er met het verenigingsleven? Een bepaald deel van de universiteit staat inderdaad op instorten.”

4. Dan moet er dus toch worden bezuinigd?
“Dat kan bijna niet anders. De Tilburgse universiteit gaat zware jaren tegemoet, vrees ik. Mijn voorstel is om de kern zoveel mogelijk overeind te houden: onderzoek en onderwijs. Alles wat in dienst staat van deze primaire taken, krijgt voorrang.”

5. En waar moeten de klappen dan vallen?
“Bij de vorige reorganisatie, nog vers in het geheugen onder de naam BEST, is vooral gekozen voor de kaasschaafmethode: overal een paar plakken vanaf. Dit is funest voor veel afdelingen die cruciaal zijn voor het primaire proces. We weten dat in deze risicomijdende tijd afdelingen die te maken hebben met compliance en controle enorm zijn gegroeid, niet alleen bij banken, maar ook bij universiteiten. Ik zou eerder daar kijken om te bezuinigen. Ze kosten niet alleen geld, maar blokkeren ook nieuwe manieren van verdienen en van wat ik ‘academic entrepeneurship’ noem.

“Een Cobbenhagen Summit kon ik destijds oprichten met amper een plannetje op een bierviltje, maar nu moet je vooraf een heel businessplan overleggen. Dat is fnuikend, zeker voor creatieve en enthousiaste wetenschappers die willen ondernemen voor de universiteit, maar geen zin hebben in nog meer bureaucratie.”

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.