Meer zekerheid nodig op arbeidsmarkt voor kwetsbare mensen
Mensen zijn steeds minder zeker van een vast inkomen. De coronacrisis laat zien hoe kwetsbaar veel werkenden zijn en dat het sociale zekerheidsstelsel onvoldoende aansluit op de veranderde arbeidsmarkt. “Geef mensen genoeg zekerheid,” bepleit TLS-onderzoeker Sonja Bekker.
Beeld Pexels / Valeria Boltneva
Als de coronacrisis iets duidelijk heeft gemaakt, is het dat de arbeidsmarkt geen veilige haven meer is voor werkend Nederland. Mensen werken steeds vaker op flexibele basis, bijvoorbeeld met een tijdelijk contract of als zzp’er. Toen het land in lockdown ging, kreeg deze groep als eerste klappen, ziet Sonja Bekker, universitair hoofddocent Europees Sociaal Beleid en Arbeidsverhoudingen aan Tilburg Law School. “Het aantal uitzenduren liep terug, mensen met een oproepcontract werden minder vaak of niet opgeroepen.”
Geen werk, geen inkomen. In Nederland gaat dit niet helemaal op, er zijn vangnetten. Werklozen kunnen aankloppen bij het UWV voor een werkloosheidsuitkering (WW). Ook is er bijstand, voor wie nergens anders terechtkan. Maar deze uitkeringen worden niet zomaar toegekend, aanvragers moeten bijvoorbeeld minimaal een bepaald aantal maanden gewerkt hebben, of het eigen vermogen moet eerst worden aangesproken.
En daar ging het tijdens de coronacrisis mis. Niet iedereen die ineens zonder werk en dus inkomen zat, bleek terecht te kunnen bij een vangnetregeling. Nood breekt wet, moet de Nederlandse regering gedacht hebben, want regels werden versoepeld. De NOW-regeling voorzag al in een tegemoetkoming in loonkosten van vast personeel, voor werkgevers met een substantieel omzetverlies. Dat ging ook gelden voor flexwerkers, zodat ook zij in dienst konden blijven. En zzp’ers die bijstand vroegen, hoefden niet eerst het eigen vermogen aan te spreken.
Sonja Bekker
“De Nederlandse overheid heeft haar best gedaan,” zegt Bekker. Op het JESP European Social Policy Blog analyseert ze met Janine Leschke van de Copenhagen Business School hoe Nederland en Duitsland het doen op het vlak van inkomenszekerheid. Goed, maar nog niet goed genoeg.
De versoepelingen waren onvoldoende, er bleven mensen over zonder inkomenszekerheid. Allerlei oproepkrachten en mensen met tijdelijke contracten, zoals studenten die niet meer nodig waren achter de bar. “Daar is weer een tijdelijke regeling voor in het leven geroepen,” zegt Bekker. “Zodat ook die mensen inkomenssteun krijgen.”
Er is een wirwar ontstaan van tijdelijke regelingen. Onnodig, vindt Bekker. “We moeten toe naar een systeem dat kwetsbare mensen van inkomen voorziet. Structureel.” De lijn die is uitgezet, zou doorgetrokken kunnen worden. “Zzp’ers krijgen nu inkomensondersteuning, vanuit de veronderstelling dat ze weer aan het werk gaan zodra de economie aantrekt. Het gaat niet om jaren, maar eerder om drie a vier maanden. Waarom zou je dat niet structureel zo doen met de bijstand?” Of iemand zou bijvoorbeeld eerder recht kunnen krijgen op WW.
Het is hoog tijd het Nederlandse sociale zekerheidsstelsel aan te laten sluiten op de veranderde realiteit, zegt Bekker. “Nederland is kampioen flexwerken, we vinden steeds nieuwe vormen uit, zoals nulurencontracten en payrolling. In deze flexibele arbeidsmarkt hoppen mensen van baan naar baan. Op het moment dat ze de overstap maken, zijn ze soms net één of twee maanden werkloos. Help ze die tijd te overbruggen. Geef mensen genoeg zekerheid. En vraag je tegelijkertijd af of we al die flexibiliteit nodig hebben, of dat het uit de hand loopt.”
Advertentie.
