Michèle Nuijten: ‘Ik ben mijn grootste criticaster, het moet perfect zijn’

Nachtmerries, dagdromen en onvervulde wensen: in de rubriek ’13 vragen aan’ laten studenten en wetenschappers zichzelf van een andere kant zien. Deze keer: meta-onderzoeker Michèle Nuijten, winnaar van een Veni-beurs.

1. Als je geen wetenschapper was, wat zou je dan doen?

“Er zijn altijd veel dingen geweest die ik leuk vond. Frans, scheikunde, muziek. Wat ik graag doe is optreden voor een publiek. Dus ik zou anders misschien zangeres geworden zijn of misschien middelbare schooldocent. Dat heeft toch een heel andere dynamiek dan doceren op een universiteit. Toen ik nog jong was wilde ik overigens banketbakker of archeoloog worden.”

2. Je hebt net een Veni-beurs toegekend gekregen. Je kreeg ook een prijs voor je dissertatie, je studeerde af met cum laudes. Waar ben je het meest trots op?

“Die prijzen zijn natuurlijk het eerste waar je aan denkt, maar daar zit voor een groot deel ook geluk bij. Een ander kan net zo’n goed onderzoeksvoorstel hebben geschreven, maar op een gebied dat dan minder aansprekend is.

“Eigenlijk ben ik het meest trots op de waardering van studenten. Ik geef best een technisch vak aan psychologiestudenten die daar eigenlijk niet op zitten te wachten. En ieder jaar slaan die zich er goed doorheen. Het is mooi om dan in evaluaties te lezen: ‘Ik vond het best interessant’.”

3. Waar lig je wakker van?

“Werk, vooral. Gelukkig alleen met vlagen. Je hebt soms te veel werk voor te weinig tijd. De combinatie van onderwijstaken en onderzoekstaken kan best lastig zijn. Daarbij zeg ik ook makkelijk ja als ik gevraagd word om een praatje te houden. Dat slokt veel tijd op. Deels is dat mijn eigen schuld, deels komt dat door het systeem.”

4. Waar krijg je een kort lontje van?

“Waar ik echt niet tegen kan: als mensen de kantjes ervan af lopen. Te laat komen, iets niet inleveren en daar dan later blasé over doen. Je moet het wel serieus nemen. Als je iets doet, doe het dan goed!”

5. Wat weten maar weinig mensen over je?

“Ik ben best wel open naar mijn collega’s en studenten. Ook over persoonlijke zaken. Dat ik van zingen houd, weten de meesten wel. Ik heb nog met de departementsband opgetreden. Ik denk wel dat veel mensen in mijn familie niet weten wat ik nou precies doe en hoeveel belangstelling er voor mijn werk is.”

6. Beste kritiek die je ooit hebt gehad?

“Ik ben zelf mijn grootste criticaster. Het is belangrijk om kritisch op jezelf te zijn, maar voor mij moet het perfect zijn. Daardoor ben ik ook weleens te kritisch op mezelf. Een paar jaar terug heb ik daardoor op het randje van een burn-out gezeten. Toen heb ik van anderen de kritiek gekregen dat het soms echt wel een beetje minder kan. Het hoeft niet altijd honderd procent te zijn, soms is tachtig ook goed genoeg.”

7. Stel, je hebt een tijdmachine. Naar welk tijdvak reis je terug en met welke wetenschapper drink je koffie?

“Begin 1600, ik zou wel op de koffie willen met Galileo Galilei. Hij had een belangrijk idee, dat het heelal niet om de aarde draaide, maar de aarde om de zon, en hij liet dat niet los. Zelfs niet toen hem dat in grote problemen bracht met de katholieke kerk. Zelf heb ik gemerkt bij replicatieonderzoek dat er heel wat psychologen op de tenen getrapt waren. Hoe zou dat zijn als je ook echt een wereldbeeld omvergooit?”

8. Wat moet er echt anders aan de universiteit?

“Daar heb ik wel wat ideeën over. Het valt me op dat we als academische staf eigenlijk drie functies hebben: je bent onderzoeker, onderwijzer en manager. Het is de bedoeling dat je overal even goed in bent, maar dat is natuurlijk niet zo. In de regel word je vooral beoordeeld op onderzoek. Dat geldt ook voor je carrièrekansen.

“Maar als je toevallig op een van die deelgebieden heel goed bent, zou je juist daarin meer kansen moeten krijgen. Dat je bijvoorbeeld ook prof kunt worden als je heel goed bent in doceren.”

9. Ze zeggen weleens dat je het meeste leert van je fouten. Wat is je beste miskleun?

“Die is eigenlijk heel grappig. Mijn promotieonderzoek gaat over statistische fouten. Nadat ik dat uitgeprint had, merkte ik dat ik daarin zelf statische fouten gemaakt had. Als ik dat proefschrift, dat over Statcheck (statistische spellingcontrole, red.) gaat, zelf eerder door Statcheck gehaald had, had ik ze eruit kunnen halen. Ik ging ervan uit dat ik dat gedaan had, maar dus niet. Gewoon heel dom. Zoiets leert je wel nederig zijn.”

10. Wat zou je eigenlijk (meer) moeten doen?

“Sporten. Voor de corona ging ik nog regelmatig spinnen en ik nam deel aan yoga en pilates. Daar is heel erg de klad ingekomen nu ik thuiszit. Met zo’n klasje in het sportcentrum zit de regelmaat erin, dat is nu toch minder.”

11. Netflix of lezen?

“Sinds de lockdown is het toch meer Netflix dan lezen. Vooral series als The Crown en The Queen’s Gambit. Maar normaal is het voor mij ‘s winters Netflix met een dekentje op de bank en ’s zomers lezen op een ligbed in de tuin.”

12. Nooit meer werken of nooit meer vakantie?

“Een heel wrede vraag. Dan moet het antwoord toch echt zijn: nooit meer vakantie. Na een tijdje ga ik me vervelen. Dat had ik al op de lagere school, zes weken vrij vond ik echt te veel. Ik ontleen mijn identiteit aan het wetenschapper zijn en ik vind het werk ook gewoon leuk.

“Je ziet daarbij ook veel van de wereld. Normaal ga ik veel naar internationale congressen. Voordat ik de wetenschap in ging had ik niet eens een paspoort en mijn eerste congres was meteen in San Francisco. Dat is een leuk aspect van dit werk, je kunt daarmee ook je grenzen verleggen.”

13. Veni, Vidi, Vici-beurs of vaste aanstelling?

“Vaste aanstelling. Beurzen zijn heel vaak gebaseerd op geluk. Ik ben overtuigd van de kwaliteit van mijn eigen onderzoek, maar anderen zijn ook heel goed. Ik denk dat sommigen misschien wel veel beter of zelfs nuttiger onderzoek zouden doen als ze niet steeds gedwongen worden om hun onderzoek op een bepaalde manier te framen. Onderzoek hoeft niet altijd innovatief of toepasbaar te zijn om belangrijk te zijn.”

_Advertentie.