Een ander soort nepnieuws

Het valt me op. Nieuws gaat steeds vaker over alles wat er allemaal zou kúnnen gebeuren in de toekomst. Wat als er een derde golf komt? Wat als blijkt dat het vaccin niet voldoende voorradig is? En wat als straks het vaccin niet blijkt te werken tegen wéér een nieuwe variant?

Vroeger was het weerbericht het enige nieuwsitem waarin gespeculeerd werd over de dag van (over)morgen. “Nieuws vertelt en duidt wat er is gebeurd in de wereld,” werd mij altijd geleerd. Maar dat is allang niet meer zo.

Tik maar eens het woord ‘mogelijk’ in op Google News, bijvoorbeeld in combinatie met ‘corona’. De hits vliegen je om de oren: ‘Virusvarianten uit Brazilië bevatten mutaties die het coronavirus mogelijk besmettelijker en dodelijker maken’.

In plaats van ‘besmettelijker’ had daar natuurlijk ook ‘minder besmettelijk’ kunnen staan. Of ‘minder dodelijk’. Want ‘mogelijk’ is alles. Maar dat vreet de nieuwsconsument niet, want angst is de kurk waar nieuws op drijft.

Het is allemaal zo voorspelbaar, zo cliché. Je ziet het in elk journaal op tv. Duizenden kilometers verderop duikt een nieuwe virusvariant op. De correspondent is ter plekke. “Hoeveel doden zijn er inmiddels?” wil de nieuwslezer weten. Daarna volgt de link met wat mogelijk, ergens in de toekomst, zou kúnnen gebeuren. De vraag aan de correspondent: “Wat denk je? Lopen wij hier mogelijk ook gevaar?”

Nou, mogelijk wel!

En dat is dan weer voer voor de talkshows later die avond. Eindeloos ouwehoeren. Genoeg wichelroedelopers studiogasten die elkaar overschreeuwen in zinloze voorspellingen. Vraag iets over de toekomst aan vijf ‘experts’ en je krijgt twaalf verschillende antwoorden.

Rijst de vraag: waarom speculeren media zo graag over wat er allemaal zou kúnnen gebeuren? Het antwoord is simpel. Speculatie is de allergoedkoopste vorm van nieuws. Het is vrij van feiten, dus kun je als nieuwsmedium probleemloos alles brengen wat je maar wilt. Is dat even handig, geen feitenchecker die je terug kan fluiten!

Dus vul die zogenaamde ‘feiten’ maar naar hartelust in. Ga bijvoorbeeld op zoek naar een deskundige die hel en verdoemenis voorspelt (‘Dit is wanneer viroloog Alex Friedrich van UMCG de derde coronagolf verwacht’) en je kunt als nieuwsmedium weer vooruit.

Ach, waar is de deskundige die eerlijk zegt: “Ik weet het ook allemaal niet, ik heb geen glazen bol.” Misschien is zo iemand er wel, maar geen journalist die in hem of haar is geïnteresseerd.

Dat maakt al dat wat-als-nieuws tot de grootste vorm van nepnieuws die ik ken.

_Advertentie.