Scan je suf: QR-codes bij kunst en architectuur op de campus

Scan je suf: QR-codes bij kunst en architectuur op de campus

Wist je dat alle nieuwbouw van Tilburg University in elk geval een béétje moet lijken op het Cobbenhagengebouw? En dat er ooit een plan was voor een kunstroute die de stad Tilburg en de universiteit met elkaar zou verbinden? Met vijftig gloednieuwe QR-codes kom je vanaf nu makkelijk meer te weten over de gebouwen en kunstwerken op de campus. Samen met universiteitskenner Pieter Siebers liep Univers alvast een rondje, smartphone in de aanslag.

QR-code bij Cobbenhagengebouw. Foto: Jack Tummers

“Het is net Paaseieren zoeken,” grapt Pieter Siebers, bij wie uw verslaggever zich meldt voor een campustour. Hij wijst naar het kleine plakkaatje bij de Koninginneningang van het Cobbenhagengebouw. Siebers is projectleider Academisch Erfgoed en leidt vaker bezoekers over campus. Een deel van zijn rondleidingrepertoire is vanaf nu te lezen via de QR-bordjes, waarvan er nog zo’n vijftig over de campus zijn verspreid. Binnen én buiten, de een wat zichtbaarder dan de ander.    

Wie de QR-code scant, belandt op de pagina’s over de universiteitsgeschiedenis en academisch erfgoed. Een hoekje van TiU’s website dat niet bij elke student onder een sneltoets zal staan, al ziet Siebers dat er met name onder internationale studenten best belangstelling is voor de architectuur en kunst op het universiteitsterrein. Maar de doelgroep is groter. “De campus is vrij toegankelijk voor publiek. Hopelijk scant straks iedereen met een beetje interesse in de universiteit de codes.”

Binnentuin van Cobbenhagen met uitzicht op het reliëf van Jan Vaes. Foto: Jack Tummers

Boven de binnentuinfontein van het Cobbenhagengebouw hangt het reliëf Vijf wijze en vijf dwaze maagden (1963) van Jan Vaes. De bijbehorende QR-code – even goed zoeken, met al dat glas – onthult een Nieuwtestamentische parabel over spaarzaamheid. Tien vrouwen wachten met een lamp in de hand op de komst van een bruidegom. Vijf verspillen al hun lampolie al voor zijn aankomst, de anderen doseren de olie. De eerste vijf zetten zichzelf buitenspel voor een huwelijk, want een slimme meid is natuurlijk op alles voorbereid.  

Het reliëf werd door de alumnivereniging aan de universiteit geschonken. Als Siebers met alumni spreekt, valt het hem vaak op dat in hun herinnering één gebouw symbool staat voor hun de hele studententijd. Voor de eerste generaties studenten van de Tilburgse universiteit was dat zeker het geval: tot de bouw van Koopmans in 1972 zat al het personeel en de studenten in het Cobbenhagengebouw.

Zelf heeft Siebers ook veel op met Cobbenhagen, het oudste bouwwerk op de campus (1962). Dat uitgerekend in dit gebouw de meeste mensen verdwalen, hoort er volgens hem bij. “Architect Jos. Bedaux wilde een gebouw maken waarin de verhouding tussen natuur en cultuur een belangrijke rol speelt, vandaar de twee patio’s. Het gebouw zag hij als een ontdekkingstocht, door brede publieke ruimtes en kleine gangetjes af te wisselen. Het duurt even voor je hier thuis bent, helemaal logisch is het niet.”

Staalconstructie Try van Arie Berkulin. Foto: Jack Tummers

In het park tussen de mensa en het Cobbenhagengebouw bevindt zich onze volgende stop: de staalconstructie Try (1986), gemaakt door Arie Berkulin. Het is gemaakt van cortenstaal, een roestig materiaal dat je vaker ziet op de campus. Siebers: “Er is een stedelijke kunstgids waarin het werk de titel Fly draagt. Dat zou niet eens zo’n gekke naam zijn. Met een beetje fantasie zie je de schuine oren van een uil, het symbool voor wijsheid. De naam kan ook verwijzen naar studenten die na hun studie uitvliegen.”

Toen de kunstenaar werd benaderd omdat de informatie over veel beelden niet volledig was, veranderde de f in een t. Berkulin bleek geïnspireerd door uilenoren noch studenten, maar door een penseel die hij op een sardineblikje probeerde te laten balanceren. Siebers, met een knipoog: “Tijdens mijn studie kunstgeschiedenis zeiden we weleens dat je je eigenlijk pas met een kunstwerk moet bezighouden als de maker is overleden, want die kan je dan tenminste niet meer tegenspreken. Maar Berkulin vond het verhaal achter Fly wel aardig, dat mochten we blijven vermelden.”

Sculptuur in vijver van Piet Slegers. Foto: Jack Tummers

Grote kans dat een willekeurige student of medewerkers op de vraag wat hun favoriete plek is op de campus met de hand zal zwaaien naar ‘dat parkje bij de vijver’. Ook daar werken de QR-codes naar behoren. De roestige look van het nog zo jonge paaltje is kunstmatig, om deze in het landschap te laten passen. Dat moet ook wel. Piet Slegers maakte de drijfvorm in 1982, en was “met recht een landschapskunstenaar”, volgens Siebers. “Natuur en cultuur zijn vervlochten, het landschap is onderdeel van het werk geworden.”

De sculptuur was een cadeau van de gemeente Tilburg bij het 55-jarig bestaan van de universiteit. Nogal wat werken zijn aan de universiteit geschonken, maar er zijn ook veel opdrachten verleend. Dat gebeurde met name als een nieuw gebouw in gebruik werd genomen. Dan werd 1% van de bouwsom voor kunst bestemd. “Dat gebeurde binnen een landelijke regeling, die helaas niet meer bestaat. Voor een groter kunstwerk moeten we tegenwoordig jarenlang geld reserveren en een beroep doen op fondsen.”

In diepte van Ron van de Ven. Foto: Jack Tummers

De treinstudent herkent In diepte vast meteen, de opvallende, rood-blauwe sculptuur voor het Tiasgebouw. Siebers stelt twijfelaars gerust: “Natuurlijk mag je eronderdoor lopen. Maar als je dat dan toch doet, kijk dan meteen even door een van die gaatjes. Die stellen de sterrenhemel voor, en ieder gat biedt een ander perspectief op de hemel. Samen met diepte en hard werken, twee begrippen die verbeeld zijn in de spiraalvormige kuil en in de stalen platen die van een oud schip komen, vormt perspectief de essentie van de wetenschap.”

Tilburger Ron van de Ven maakte het werk in 1992, in de gelukkige tijd waarin de 1%-regeling nog bestond. Gelukkig hoefde de kunstcommissie die kostbare verplaatsing – het kunstwerk stond eerst voor de bibliotheek – niet zelf te doen. De metaforische ‘diepte’, tegenwoordig gesitueerd aan de UB-zijde, moest immers nog wel even opnieuw worden uitgegraven.

Beeldengroep Stele delle amazzoni van Mario Negri. Foto: Jack Tummers

De beeldengroep Stele delle amazzoni (1962) van Mario Negri verbeeldt de mythologische Amazone-strijders. Bereden boogschutters die, om ook in galop ongehinderd te kunnen schieten, hun rechterborst afsneden. Het is uw verslaggever niet bekend of paarden welkom zijn op de campus, maar de vele aanwezige fietsen vormen soms een bedreiging voor de kunst. Zo werd Try jarenlang als lantaarnpaal gebruikt.

Dat is dan ook meteen de reden dat de meeste kunst inmiddels veilig tussen bomen staat. Stele delle amazzoni was een geschenk van het Tilburgse gemeentebestuur bij de opening van het Cobbenhagengebouw. Toen de universiteit in 1962 van de binnenstad naar de huidige campus verhuisde, vatten beide partijen het idee op om campus en stad te verbinden met een kunstroute. Negri’s werk was daarvan het begin, maar tot op heden blijft de campus even afgesneden als menig mythische rechterborst.

Op de achtergrond zien we nog net de voorgrond van Koopmans en Goossens. De architect is Bedaux, de architectonische hofleverancier van Tilburg University. Hij maakte veelvuldig gebruik van natuursteen, een element dat Siebers ‘de vormentaal van de campus’ noemt. Over smaak valt niet twisten, net zomin als over de regels voor nieuwbouw op de campus. “In de programma’s met eisen worden Bedaux’ oudste gebouwen genoemd als referentiepunt.” Wie dat weet, kan ook die hoge muren van CUBE wellicht meer waarderen.    

Weaving Character van Sigrid Calon. Foto: Jack Tummers

Achter al dat beton biedt het nieuwste campusgebouw onderdak aan de meest recente campuskunst. Weaving Character (2020) van Sigrid Calon bestaat uit door CUBE verspreidde wandkleden. Siebers benoemt de link tussen universiteit en stad nog maar eens. “Met de weeftechniek haakt de kunstenaar aan bij het textielverleden van Tilburg. Voor de uitwerking werkte ze samen met het TextielLab, van het TextielMuseum.”

“De vierkante en rechthoekige vormen in het werk zijn ontleend aan het universiteitslogo, de kunstenaar blijkt er oneindig veel variaties mee te kunnen maken – net zoals je oneindig veel karakters hebt. Elk doek is ook opgebouwd uit drie kleuren, waarbij het getal drie verwijst naar de drie elementen van het in 2018 ingevoerde onderwijsprofiel.”

Het zogenaamde TEP (Tilburg Eduction Profle) belooft studenten kennis, kunde en karakter bij te brengen. Die eerste twee zijn de aanwezige studenten ongetwijfeld aan het vergaren met hun harde werk achter de laptopschermen. En het karakter? Voor inspiratie kunnen ze altijd even om zich heen kijken.  

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.