Nepnieuws voedt angst voor vaccinaties. ‘Desinformatie is moeilijk te corrigeren’

Er is al jaren een kleine groep die zich fel verzet tegen vaccinaties, uit angst voor negatieve gevolgen voor de gezondheid. Kunnen zij beter geïnformeerd worden en stijgt de vaccinatiegraad dan?

Verzet tegen vaccinaties is niet nieuw. Zo’n tien jaar geleden waarschuwde een kleine groep dat vaccinaties tot autisme zouden leiden. En nog maar vijf jaar geleden maakte Arjan Lubach een item over vaccinaties, omdat steeds meer jonge ouders hun kinderen niet meer lieten inenten tegen ziektes zoals kinkhoest.

Sociale media spelen een grote rol bij prikangst. De zogenaamde negatieve gevolgen van vaccinaties vliegen je er om de oren. Desinformatie en nepnieuws verspreiden zich gestaag. Mensen herkennen niet goed genoeg wanneer gedeelde informatie nep of echt is.

Promovendus Mitchell Matthijssen doet onderzoek naar de vaccinatiebereidheid in Nederland. Volgens hem is het moeilijk te corrigeren als desinformatie al verspreid is. “Het is beter om van tevoren uit te leggen wat klopt en wat niet. Als mensen eerst te horen krijgen dat je van het mazelen-vaccin autisme krijgt, en er wordt daarna uitgelegd dat het niet zo is, dan is dat heel moeilijk te corrigeren.”

Hoewel de vaccinatiegraad in Nederland redelijk hoog is, zijn er nog altijd groepen die minder goed over te halen zijn. Het gaat volgens Matthijssen vooral om orthodox religieuze mensen en de antroposofische stroming, waarbij mensen ziektes zien als onderdeel van iemands ontwikkelingsproces.

Het is niet zonder gevolgen. “Als het merendeel van de mensen zich laat vaccineren heb je een soort van kuddebescherming. Maar het gevaarlijke is dat de niet-gevaccineerden vaak geclusterd zijn. De kans op een uitbraak is dan een stuk groter.”

Mazelen in Disney

In 2015 was er nog een mazelenuitbraak die uiteindelijk te herleiden was tot het Amerikaanse Disneyland. Meer dan 100 kinderen raakten besmet. Matthijssen: “We kijken vaak naar wat er in Nederland gebeurt. Hier zie je die ziektes niet veel voorkomen, maar ze stoppen niet bij de grens. Als je als ongevaccineerde op vakantie gaat naar een land waar de vaccinatiegraad een stuk lager is, kan dat gevolgen hebben.”

Ouders zijn volgens Matthijssen meer geneigd om hun kinderen te vaccineren dan zichzelf. “Met de kindervaccinaties zijn we natuurlijk wat meer bekend.” Dat is anders met het coronavaccin, dat nog redelijk nieuws is. Een kleine groep verzet zich ertegen. Matthijssen denkt niet dat de vaccinatiebereidheid voor het coronavaccin veel groter wordt. “Je ziet dat het aantal prikken dat gezet is flink afgenomen is.”

Toch hoeft dat niet een oneindige lockdown te betekenen volgens de onderzoeker. “Infectieziektes ontwikkelen zich zo dat ze steeds besmettelijker worden maar minder dodelijk. Het enige doel van zo’n variant is in leven blijven.”

_Advertentie.