Vrouwen moeten vechten voor meer dan alleen hun rechten
Een zesweekse zelfverdedigingscursus voor vrouwen wordt gegeven in het sportcentrum van Tilburg University. Univers-stagaire Noëlle Zarges nam de proef op de som en deed mee aan de cursus. ‘Mij is nooit geleerd dat je nee mag zeggen als iemand over je grens gaat.’
Een zelfverdedigingscursus voor vrouwen. Ik heb altijd geweigerd om hieraan mee te doen. Misschien omdat mannen mij altijd een zelfverdedigingscursus adviseerden als ik vertelde dat ik mij niet veilig voel op straat. ‘Dan zou ik mezelf beter kunnen beschermen’.
Natuurlijk is dat geen hele slechte tip, maar ben ik echt degene die dit probleem moet oplossen? Waarom kunnen jullie niet gewoon veranderen? Dacht ik dan.
Na uit frustratie een demonstratie tegen straatintimidatie en seksueel geweld te hebben georganiseerd, voelde ik me al iets meer opgelucht, maar nog steeds niet veilig. Toen ik zag dat er vanuit Tilburg University een zelfverdedigingscursus werd gegeven, was ik toch geïnteresseerd.
Ik sprak sportdocente en psycholoog Brechje Jacobs die mij uitlegde dat het niet alleen om het fysieke gaat, maar ook om de psychologie. Je kunt het beter voorkomen dan genezen.
Daar had ze een goed punt.
“Oké, ik ga meedoen,” zei ik. Als anderen niet willen veranderen, doe ik het zelf wel.
Ons geheimpje
Daar zitten we dan, met tien vrouwen die deze zesweekse cursus samen aangaan. Een veilige omgeving moet het zijn, dus iedereen die er zit, wil dit ook echt.
We zitten naast elkaar op matten in een sportzaal met Brechje tegenover ons. De zaal bevindt zich op de eerste verdieping en redelijk uit het zicht van de rest van de sportschoolgangers. Alsof niemand mag weten dat wij hier zitten. Want bij bereiden ons voor op iets. Het is ons geheimpje.
Ik kan niet anders dan boos en verdrietig worden van dat groepje vrouwen in die zaal, waar ik zelf tussen zit. Luisterend naar hoe ze zich het beste kunnen loswringen als iemand hen tegen hun zin vastpakt wil ik het liefste schreeuwen. Ik wil roepen dat wij dit niet zouden moeten leren, dat dit niet nodig moet zijn. Of wanneer er gediscussieerd wordt over hoe je veilig iemand kan passeren zonder dat diegene je gaat lastigvallen. “Ik zou wel kijken maar niet te lang!” zegt één van de cursisten.
Ik peil altijd voorzichtig de situatie als ik mannen voorbij moet. Zijn ze druk in gesprek met elkaar dan denk ik dat ik er wel ongemerkt voorbij kan lopen. Staren ze al naar me als ik nog meters ver weg ben, dan weet ik dat ze me gaan aanspreken. Ik weiger altijd om de situatie te vermijden door een andere route te nemen, vooral als het gewoon overdag is. Maar ik ben dan wel gespannen. Ik probeer mezelf groot te maken en zelfverzekerd langs te lopen, zodat het lijkt alsof ik niet kwetsbaar ben.
Lachend vechten
Tijdens de tweede les van de cursus merk ik dat we elkaar al wat meer vertrouwen. We zijn vrij snel behoorlijk intiem met elkaar: we delen persoonlijke dingen, als we dat willen, en komen fysiek dicht bij elkaar bij het oefenen.
We lachen samen terwijl we elkaars hoofd vastklemmen en proberen eruit te komen door de tips die we net hebben geleerd. Maar terwijl we lachen denk ik ook na. Wat nou als hij me net anders vastpakt? Wat nou als ik het vergeet? Wat nou als hij alsnog te sterk voor me is?
Ik ben blij dat we dit leren, maar ik raak er ook van in paniek.
Aan de ene kant geeft het mij kracht om te weten dat je met de juiste techniek veel kan. En aan de andere kant voel ik me slapper dan ooit. Ik kwam net amper los bij een vrouw met hetzelfde postuur als ik, hoe gaat het mij ooit lukken om ook los te komen van een vent van 1 meter 80?
Misschien dat ik dit over vier weken wel kan, maar wat nou als één van ons tijdens die vier weken al in zo’n situatie terechtkomt? Één op de tien vrouwen maakt verkrachting mee en elke tien dagen sterft er een vrouw in Nederland als gevolg van huiselijk geweld. Het is geen onrealistische gedachte.
Lage grenzen
Het is niet alleen straatintimidatie waar we ons zorgen over moeten maken. Verkrachting en geweld vindt meestal plaats in huis. Tijdens les drie moet ik denken aan Gabby Petito. Een Amerikaanse vrouw waarvan haar levenloze lichaam is gevonden. Haar vriend is verdachte. Vanochtend was nog in het nieuws dat ze is omgekomen door wurging. En wij leren nu hoe je daaraan kunt ontsnappen.
Ik vraag me af of ik zelf ooit in een situatie terecht ga komen waarbij ik deze nieuwe techniek zal moeten gebruiken. Het zal vast niet, denk ik. Maar tijdens het psychologische gedeelte van de cursus ben ik er al achter gekomen dat ik vaker gemanipuleerd ben dan ik dacht. En dat ik agressie en ander geweld altijd heb weggewuifd alsof het niks was. Nu pas leer ik dat te herkennen.
Ik heb het gevoel dat vrouwen zoveel moeten meemaken en verdragen. En in plaats van dat ons geleerd wordt om er sterker van te worden lijkt het wel alsof we worden geconditioneerd om onze grenzen steeds lager te leggen. Zeg maar geen ‘nee’, word niet boos, verontschuldig jezelf, ga niet naar buiten in het donker, doe voorzichtig.
Mij is nooit geleerd dat je nee mag zeggen als iemand over je grens gaat. Of zelfs schreeuwen. Dat je zelfs van je af mag slaan, als diezelfde persoon je grenzen blijft overschrijden. Dat je jezelf uit de situatie mag halen. Ga weg, ren, claim jouw ruimte.
Veilig
In deze cursus leren we dat wel. Tijdens les vier en vijf durven we allemaal al een stuk meer te delen. Als we vragen hebben over gebeurtenissen die we meemaken en we niet weten wat we moeten doen, herinnert Brechje ons elke keer weer: “Degene ging over jouw grens heen.”
Vandaag is de laatste les. Dat betekent dat er een acteur/vechtsporter langs zal komen. Ik merk dat iedereen een beetje gespannen is. Eindelijk jezelf proberen te verdedigen tegen iemand die veel sterker en groter is. Wat doet dat met je? Zal ik in paniek raken? Ga ik alles vergeten?
Het antwoord is gelukkig nee. Ik merk dat wat ik de afgelopen weken geleerd heb, al zodanig in mijn systeem is komen te zitten dat ik zelfs in een ietwat stressvolle situatie, nog steeds weet wat ik moet doen. En volgens mij geldt dat ook voor de rest.
“Ik voel me veilig,” antwoord ik als Brechje aan mij vraagt hoe ik de cursus heb ervaren. Bijna iedereen beaamt dat. Wij zijn samen gegroeid en hebben onszelf beter leren kennen. Nu de mannen nog.