Hannah van den Bosch: ‘Doorgeslagen positiviteit helpt niet bij het oplossen van de klimaatcrisis’

Hannah van den Bosch: ‘Doorgeslagen positiviteit helpt niet bij het oplossen van de klimaatcrisis’

Een literatuuronderzoek, experimenteren in het lab of toch in de weer met SPSS? De studenten van Tilburg University schrijven de meest uiteenlopende scripties. In de rubriek Masterscriptie licht Univers er maandelijks eentje uit. Deze keer: vijf vragen aan Hannah van den Bosch. Zij studeerde filosofie en schreef een scriptie over ‘eco-rouw’: een emotie veroorzaakt door de huidige klimaatcrisis en de snel veranderende wereld.

Illustratie: Jeroen de Leijer

Waar kwam de inspiratie voor jouw scriptieonderwerp vandaan?

“Eind 2019 moest ik een scriptieonderwerp kiezen. In die periode werden miljoenen dieren getroffen door de bosbranden die toen woedden in Australië, waaronder meer dan 60 duizend koala’s. Die dieren waren constant in beeld op het journaal en in de media, ze werden het symbool van de brand. Elke keer dat ik ernaar keek, had ik dezelfde gedachte: “Dit komt door ons, dit komt omdat wij mensen niet genoeg doen om klimaatverandering tegen te gaan.” 

“Toevallig had ik toen net gelezen over het onderwerp ‘eco-rouw’, ook wel ‘klimaatrouw’ genoemd. De beschrijving van dat fenomeen kwam precies overeen met wat ik voelde toen ik de koala’s zag: verdriet, wanhoop en woede over het feit dat een leefomgeving en de dieren daarin verwoest worden door klimaatverandering en dat dit onomkeerbaar is. Daar wilde ik iets mee.”  

Wat heb je onderzocht?

“Ik heb gekeken hoe er in de maatschappij op eco-rouw wordt gereageerd, en hoe we die reacties filosofisch kunnen duiden. Klimaatrouw wordt vaak gezien als iets waar je snel overheen moet komen. Net zoals bij gewone rouw: even bij stilstaan, doormaken en dan ben je er weer overheen. Eco-rouw wordt ook gezien als een privéprobleem, het is individueel en niet iets wat de hele maatschappij aangaat. Sterker nog: hoe sneller je je weer vermant, hoe sneller je weer mee kunt doen in die maatschappij.

“Voor de filosofische duiding van deze reacties op klimaatrouw heb ik literatuuronderzoek gedaan: wat hebben andere filosofen al geschreven over het onderwerp, en is dat toereikend? Dat bleek niet bijzonder veel te zijn: eco-rouw is een recent fenomeen en er is nog niet veel over bekend. Wel vond ik aanknopingspunten bij het ecofeminisme. Dat ziet een parallelle lijn tussen de onderdrukking van minderheden en vrouwen door patriarchale systemen, en de onderdrukking van het klimaat en dieren door de mens.”  

(tekst loopt door onder de afbeelding)

Foto: Jack Tummers

Wat waren je opvallendste observaties?

“De afkeurende reacties op eco-rouw doen in mijn ogen de emotie altijd tekort. Wel zijn de reacties op te delen in twee categorieën van onrechtvaardigheid. De eerste is een gebrek aan het delen van kennis. Als mensen ontkennen dat eco-rouw een gepaste reactie is op de huidige klimaatcrisis, ontnemen zij degenen die het ervaren een podium. Daardoor bereiken beide groepen elkaar niet.

“Daarnaast worden degenen die eco-rouw ervaren vaak weggezet als ‘te emotioneel’.  Ze zouden alleen maar boos of verdrietig zijn, negatieve emoties die demotiverend werken bij het tegengaan van klimaatverandering. Veel mensen die reageren op eco-rouw hebben naar eigen zeggen een rationeel uitgangspunt, dat veel effectiever en beter zou zijn om de klimaatcrisis op te lossen. Maar waar ze niet bij stilstaan, is dat deze doorgeslagen, alleen op rationaliteit gebaseerde positiviteit ook niet echt helpt.

“Eco-rouw doet dat naar mijn idee wel, dat roept een grotere drive om te handelen op bij degenen die het ervaren dan alleen een rationele aanpak dat kan. Als je durft toe te geven dat klimaatverandering je emotioneel raakt, ben je sneller geneigd er echt iets aan te doen.”

Wat hoop je dat mensen opsteken van jouw scriptie?

“Mensen in mijn omgeving zeiden: ‘Wat fijn dat hier een woord voor is.’ Ze herkenden zich in het ervaren van eco-rouw, omdat ze vanuit de media constant slechte berichten krijgen over de klimaatcrisis. Of ze er vervolgens over willen praten of niet, dat is persoonlijk. Maar als meer mensen durven toe te geven dat ze zich zorgen maken over de planeet, de toekomst en de volgende generaties, kan dat hen aansporen om wat beter voor de planeet te zorgen.”

Heb je nog een tip voor aanstaande scriptieschrijvers?

“Allereerst: wees eerlijk tegen je begeleider. Het is niet erg of gênant als je een keertje vastzit, of het niet meer ziet zitten-. Mijn begeleider reageerde daar in elk geval heel fijn op, ze heeft me op dat soort momenten goed ondersteund.

“Daarnaast is het ook fijn om veel met vrienden en medestudenten te praten over je onderwerp, dat voorkomt dat je eenzaam wordt.  Een vriendin van mij was tegelijk met mij bezig met haar scriptie, en ze werd echt mijn buddy. We vroegen elkaar hoe het ging met bepaalde hoofdstukken, en of we nog waren opgeschoten. Dat was fijne aanmoediging.”

Masterscriptie

Titel scriptie: Grieving nature in a time of climate change
Auteur: Hannah van den Bosch
Cijfer: 9
Begeleider: Amanda Cawston (TSHD)

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.