Marga Klompé was charmant, kordaat en grondlegger van de verzorgingsstaat

In de rubriek Sprekend Verleden nemen we een duik in de rijke Erfgoedcollecties van Tilburg University. Deze keer vertelt Pieter Siebers, projectleider Academisch Erfgoed, over de vrouw naar wie het nieuwe onderwijsgebouw is vernoemd. Wie was Marga Klompé?

Op 15 juli, op een van die snikhete zomerdagen, maakte vice-voorzitter Paulina Snijders van het College van Bestuur de naam bekend van het tweede onderwijsgebouw. Het zo goed als ‘energieneutrale’ gebouw biedt plaats aan zo’n 1000 studenten en wordt naar verwachting rond kerstmis 2023 opgeleverd. Het gebouw wordt genoemd naar Marga Klompé, de eerste vrouwelijke minister van Nederland en de eerste vrouw met de eretitel minister van Staat.

Haar naam zal niet veel studenten (en waarschijnlijk ook medewerkers) iets zeggen, maar Marga Klompé (1912-1986) kan beschouwd worden als een van de meest doortastende grondleggers van de verzorgingsstaat, zoals die in het naoorlogse Nederland ontstond. Zo was Klompé als minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk verantwoordelijk voor de invoering van de Bijstandswet in 1965, die elke Nederlander een bestaansminimum garandeert, en voor de verbetering van de AOW.

Eredoctoraat

In 1982 werd haar een eredoctoraat verleend door de universiteit – toen nog Katholieke Hogeschool Tilburg geheten – voor wat genoemd werd haar zoektocht naar een sociale en betekenisvolle samenleving.

Toenmalig erepromotor Jacques Stalpers (1922-2003), buitengewoon hoogleraar Sociale pedagogiek, refereerde bij de uitreiking aan de Franse filosoof Domenach: “De revolutie leidt tot niets als zij niet opnieuw zin geeft aan het bestaan.” Daarmee werd de strijd van Klompé voor een betere wereld gekenmerkt.

Leerstoel

Marga Klompé was in de Tweede Wereldoorlog actief in het verzet en zette zich later in voor een veelheid aan maatschappelijke vraagstukken (ouderen, vluchtelingen en armoede) en voor internationale rechtvaardigheid. Zo was ze onder meer actief in de strijd tegen apartheid in Zuid-Afrika. In 2010 werd op de universiteit de (bijzondere) Marga Klompé-leerstoel ingesteld, met als titel ‘Internationale sociale verantwoordelijkheid’. Deze wordt bekleed door Mirjam van Reisen.

Klompé studeerde scheikunde (1929 tot 1937) in Utrecht en promoveerde daar in 1941 in de wis- en natuurkunde. Tijdens haar studie was ze lid van Collegium Studiosorum Veritas, een studentenvereniging die aan het einde van de 19^e eeuw was opgericht voor katholieke studenten.

Ze was katholiek, maar nam in de jaren ’30 na een geloofscrisis geruime tijd afstand van de kerk en hield er volgens biograaf Bosmans een blijvend respect voor andere vormen van geloofsbeleving aan over. Ze bleef echter altijd lid van de toenmalige KVP (Katholieke Volkspartij), die in 1972 opging in het huidige CDA.

Onderwijsgebouw

Het Marga Klompé gebouw is het eerste op de campus dat naar een vrouw is genoemd, al is er in het Dantegebouw al wel een zaal die haar naam draagt. In dat gebouw bevindt zich ook een bronzen beeld van Klompé, in 2012 gemaakt door kunstenaar Margot Homan. Het werd onthuld door toenmalig koningin Beatrix. Een tweede afgietsel van het beeld bevindt zich in het gebouw van de Tweede Kamer in Den Haag.

Klompé werd meerdere malen onderscheiden. Zo werd ze in 1963 benoemd tot Grootofficier in de Orde van Oranje-Nassau, in 1971 tot Ridder Grootkruis in de Orde van Oranje-Nassau en ontving ze het Kruis van Verdienste van het Nederlandse Rode Kruis. Oud-premier Jelle Zijlstra (1918-2001) zei ooit over haar “dat ze altijd charmant bleef, bij al haar kordaatheid, maar in latere jaren kreeg de kordaatheid het volledige overwicht. Ze hield ook van jenever, en het moet gezegd worden dat ze op dat vlak een goed ontwikkelde capaciteit had.”

Naar deze even bewogen als vasthoudende politica zijn in het land meerdere straten en bruggen genoemd, en nu dus ook het gebouw dat als Marga Klompé building door het leven zal gaan.

_Advertentie.